قوجان
نمادی از کشتی چوخه در میدانی از شهر قوچان
شهر مرکزی قوچان در ۱۰ کیلومتری قوچان قدیم (شهر عتیق) واقع شده و فاصله آن تا مشهد حدود ۱۳۰ کیلومتر و تا باجگیران (مرز ایران و ترکمنستان) ۸۴ کیلومتر است و تا مرز کشور ترکمنستان (عشق آباد) ۱۱۸ کیلومتر می‌باشد.
نام این شهر در گذشته خَبوشان بوده‌است. قوچان دارای گذشته‌ای طولانی می‌باشد و در فدیم آن را اساکنیز می‌خواندند.
آنچه از تاریخ کهن نمایان است منطقه فعلی قوچان است که توسط پارسیان حالت شهری یافته‌است. نام دو هزار سال قبل آن آساآک یا آرسکا بوده و در طی دورانهای تاریخی مقر تمدن خبوشان نامیده می‌شد که در حال حاضر از آن به نام قوچان قدیم یاد میشود.
مردم قوچان از تبار آریایی هستند و بومیان آن به زبان فارسی سخن می‌گویند. در طول تاریخ مهاجران کرد کرمانج و ترک‌زبان نیز به این منطقه وارد شده‌اند. مردم مرکز شهر قوچان و شهر عتیق (شهر کهنه) و روستاهای برسلان، سه گنبد و داغیان و گزل آباد، مایوان و استاد و … هم اکنون به زبان فارسی تکلم می‌کنند. زبان‌های کردی کرمانجی و ترکی نیز در مناطق دیگر رایج است.
از مردم کرد ایل‌های زعفرانلو، پیچرانلو و میلانلو در آن‌جا حضور دارند.
قوچان در 37 درجه و 7 دقیقه عرض شمالی و38 درجه و 30 دقیقه طول شرقی قرار داردو دارای مناطق كوهستانی و 1217 متر ارتفاع از سطح دریا می باشد. آب و هوای آن با وجود ارتفاعات هزار مسجد ،آلاداغ و شاه جهان در تابستان معتدل ودر زمستان سرد است.رودخانه اترك از مشرق قوچان به طرف غرب جریان داردو مقدار زیادی از اراضی آنرا آبیاری می كند. ارتفاعات متعدد باعث به وجود آمدن چشمه سارهایی شده است كه چادر نشینها را به سوی خود جذب می كند. درختان ارس ، آرچه ، زرشك وحشی و بوته های تمشك و گیاهان دارویی چون گون ، زیره ،كاكوتی ، درمنه و ترنجبین در این منطقه میرویند. غلات به خصوص سیب زمینی و گندم با جگیران و پیاز داغیان و شهر كهنه معروف و مرغوب است . به خاطر وجود كارخانه قند شیروان و چناران كشت چغندر قند در این منطقه رونق دارد. كشت دانه های روغنی مانند منداب و آفتابگردان از قدیم رایج بوده است. انگور و شیره انگور این منطقه مشهور است و سیب درختی منطقه اوغاز با جگیران نیز كم نظیر است .قوچان دارای دام و محصولات دامی فراوان است و پنیر كردی قوچان كه در داخل پوست نگهداری میشود،بسیار مرغوب و خوشمره است .از صنایع محلی این منطقه نمد مالی ،گلیم بافی ،پوستین دوزی و جاجیم بافی است. قالی كردی این منطقه دارای طرح و نقشه خاصی است و بیشتر در حوزه امامقلی قوچان بافته میشود. پوستین دوزی و جلیقه های پوستی كه در اصطلاح محلی به كلیچه پوستین می گویند بسیار معروف است. از جاجیم كه نوعی پارچه زبر و رنگی این منطقه است نوعی پالتو درست میكنند كه به آن چوخه می گویند و هنگام كشتی چوخه از آن استفاده میشودشهر قوچان را با شهر باستاني اشك يا ارسكه يك دانسته اند. اين شهر در قرون وسطي به نام خبوشان و خوجان معروف بود. اين شهر در زمان هلاكو تجديد بنا شد و نوه هلاكوخان، ارغون خان بروسعت آن افزود. در زمان غازان خان يك معبد بودايي در اين شهر بنا گرديد.
همچنين در طول تاريخ، اين شهر چندين بار به علت زلزله ويران شده است؛ اما دوباره ساخته شده و رونق دوباره يافته است. آثار به جامانده در اين شهر عمدتاُ به قرن ششم هجري تعلق دارند. چشمه گرماب قوچان يكي از محل‌هاي ديدني اين شهر است.
مکان های دیدنی و تاریخی
امام زاده علی بن موسی در آبادی شرف , امام زاده اسماعيل بن موسی بن جعفر(ع) در آبادی جرتوده و تپه چيلغانی در قوچان , تپه زوباران درقوچان , تپه‌فتح‌آباد در 5 كيلومتری باختر قوچان , تپه نادری (مرواريد تپه) در شمال باختری شهر قوچان , تپه يام در شمال فاروج , قلعه تپه در 15 كيلومتری شهر قوچان برخي از مكان هاي ديدني و تاريخي اين شهرستان را تشكيل مي دهند.
صنايع و معادن
از صنايع ماشيني و معادن شهرستان قوچان اطلاعات مستندي در دست نيست. مهم ترين صنايع دستی مردم قوچان، عبارت‌اند : پوستين دوزی، نمد مالی، گليم بافی، دوختن چاروق (گونه ای كفش)، ساغری، گيوه و كفش، كمخت، فرش، قاليچه بافی، جاجيم بافی، عرقچين دوزی، جوراب بافی، دستكش پشمی، كيسه حمام، گونه ای لباس مردانه از برك (پشم نرم بز و گوسفند) كه در اصطلاح محلی چوخه نام دارد
منبع:
http://www.hamshahrionline.ir
http://sheida1342.blogfa.com
http://seeiran.i
گردآورنده:
نرگس ملک میرزایی | 
