شهرستان اهر                 

کاروانسرای شاه عباسی گوئجه بئل

اهر یکی از شهرستان های استان آذربایجان شرقی است که پیش از اسلام اوزانلار نام داشته و به نام ميمد نيز مشهور است. بعد از ظهور اسلام به نام اهر يا اهريچ خوانده شد كه حاكم نشين قره داغ بود. شهرستان اهر در منطقه ای كشاورزی قرار گرفته و در زمينه ی کشاورزی، دام پروری و باغ داری از امكانات طبيعی و نيروی انسانی خوبی برخوردار است. در شهرستان اهر؛ جاذبه های طبیعی و تاریخی بااهمیتی می توان دید. به همین سبب این شهرستان در صنعت گردشگری نیز ایفاگر نقش قابل توجهی است. بيش تر دره ها و بلندی های شهرستان اهر؛ پوشيده از جنگل و مرتع است. جنگل های زیبای ارسباران، چشمه های آب معدنی گازدار عربشاه، آّب معدنی مشک عنبر، آب معدنی دره آبش احمد و آب معدنی آبريس همراه با ساير عوامل طبيعی از جمله رودخانه ارس، دشت اهر و تالاب ها و ارتفاعات منطقه؛ چشم انداز زيبايی از طبيعت شهرستان اهر را به نمایش می گذارند. پيشينه ی تاريخی و کهن شهرستان اهر؛ سبب وجود تپه ها، مساجد، اماکن عمومی، قلعه ها و کاروان سراهایی در این منطقه شده است. بازار اهر، حمام کردشت و بقعه شیخ شهاب الدین اهری از جمله مهم ترین این بناها به شمار می آیند.

• قلعة جوشين
•  بازار اهر
• حمام كردشت
• بقعه شیخ شهاب الدین اهری
• رباط شاه عباسیگويجه بئل
• سنگ نبشته سقندل

 جاذبه هاي  طبيعي

• ارتفاعات  كمتال
• ارتفاعات قوشا داغ
• تالاب يوسفلو
• تالاب ديب سيز
• تالاب خرمالو
• سد ستارخان

اماكن زيارتي ومذهبي

• مسجد جامع
• مفبره شیخ شهاب الدین اهری
• قلعه پیشتو (پیشتاب) یا بجان

صنايع و معادن

انواع صنايع كارگاهی و دستی در اين شهرستان فعاليت دارند. عمده ی صنايع كارگاهی اين شهرستان عبارتند از: آرد سازی، موزاییک سازی، ريسندگی خامه قالی، چوب بری، شن و ماسه شویی، جوراب بافی، جعبه سازی،‌ آجر پزی، تانكرسازی، سنگ بری و ماكارونی سازی. مهم ترين معادن موجود در حوالی شهرستان اهر نيز عبارتنداز: چهار معدن مس در نواحی شمالی اهر، معدن آهک با ميزان استخراج قابل توجه در هشت كيلومتری شمال خاوری اهر، معدن سيليس و معدن سنگ های ساختمانی. 

کشاورزی و دام داری

شهرستان اهر در منطقه ای كشاورزی قرار گرفته است و در زمينه ی كشاورزی، دام پروری و باغ داری از رونق به سزایی برخوردار است. غلات، حبوبات، علوفه، سيب زمينی، پنبه، ذرت، برنج از محصولات این ناحیه است. منابع و محصولات جنگلی اين شهرستان نيز دارای اهميت زیادی است. شهرستان اهر به علت شرايط جغرافيايی مساعد و بهره مندی از مراتع خوب و غنی،از طرف عشاير به عنوان ييلاق مورد استفاده قرار می گيرد. پرورش دام در اين شهرستان شامل گوسفند، بز، گاو (اصيل بومی و دو رگه) گاو ميش، شتر و اسب می شود. پرورش طيور به دو شيوه ی مدرن و سنتی انجام می گيرد که روش مدرن تنها شامل مرغ، و روش های سنتی شامل مرغ، خروس، غاز، بوقلمون، اردک می شود. پرورش زنبور عسل نيز در شهرستان اهر رواج داشته و تعداد زیادی کندوی مدرن و سنتی در این ناحیه وجود دارد.  

 وجه تسميه و پيشينه تاريخي

اهر، دژ قوم ماد و رودخانه ارس مرز دولت ماد بود. اهر از شهرهای قديمی آذربايجان است. اين شهر قبل از اسلام اوزانلار نام داشت و به نام ميمد نيز مشهور بود. بعد از ظهور اسلام به نام اهر يا اهريچ خوانده شد كه حاكم نشين قره داغ بود. در سال 23 هجری قمری در زمان خليفه دوم، قوای اسلام به فرماندهی بكربن عبدالله به اين منطقه دست يافتند. در زمان خلافت عباسيان از سال 200 تا 222 هجری قمری بابك خرمدين در آذربايجان بر عليه خليفه عباسی (معتصم) قيام كرده قريب به 20 سال در مقابل سپاهيان خليفه مقاومت نمود و حماسه ها آفريد. او بزرگ ترين سرداران عرب و سپاهيان اش را كه بيش از 250 هزار نفر بودند نابود كرد.
در زمان حكومت شهر ياران گمنام (كنگريان، جستانيان، آل مسافر، رواديان) شهر اهر در رديف سرزمين قهرمانان استقلال طلب ايران بود. پس از حكومت سلجوقيان و خوارزمشاهيان، در زمان اتابكان، شهرستان اهر مركز حكومت اولاد جهان پهلوانان، اتابک آذربايجان بود و تعدادی از آنان به نام مالک اهر در ارسباران حكومت كردند.
در زمان حكومت صفويه جنگ سختی بين مردم اهر و ايل بايبوردلو با قشون عثمانی در محل معروف به قانلی گول در جنوب اهر اتفاق افتاد. در دوره قاجاريه و جنگ های ايران و روس شهر اهر مركز فرماندهی عباس ميرزا نايب السلطنه بود. در سال 1228 قمری در بيماری وبای تبريز كه عده بی شماری تلف شدند، محمد شاه مدتی در اهر اقامت داشت و به امور آذربايجان رسيدگی می كرد. مظفرالدين شاه قاجار در سفری به ارسباران بعضی مناظر طبيعی اروپا را با نقاط دل انگيز اين منطقه مقايسه كرده است. این منطقه در برگیرنده ی شهرها، بخش ها و روستاهای زیادی است و امروزه یکی از آبادترین نواحی استان آذربایجان شرقی به شمار می رود.

 مشخصات جغرافيايي

شهرستان اهر در منطقه ای كوهستانی و كشاورزی قرار گرفته است. شهرستان اهر از شمال به کلیبر، از جنوب با هریس، از باختر به ورزقان و از خاور به مشکین شهر اردبیل محدود می شود. مرکز این شهرستان، شهر اهر است که در درازای خاوری 47 درجه و 06 دقيقه و در پهنای شمالی 38 درجه و 28 دقيقه و ارتفاع 1341 متری از سطح دريا و در 120 كيلومتری شمال خاوری تبريز و در مسير جاده اصلی تبريز – مشكين شهر قرار گرفته است.  

منابع:

http://lib.eshia.ir

http://www.aharnoma.ir

گردآورنده:  یوسف ملک میرزایی