مکان های دیدنی و تاریخی

• قلعه ضحاک
• بقعه شیخ با یزید بسطامی
• چشمه اسرار آمیز پیر سقا
• مسجد جامع شهرستان هشترود
• تالاب يانيق گلي

صنايع و معادن

صنايع هشترود بيش تر کارگاهی بوده و شامل كارخانه های مواد غذايی، آرد سازی، پنير سازی، خوراک دام، توليد ابزار كشاورزی، ورق كاری، صنايع سلولزی، تيرچه بلوک، گچ سازی، سنگ بری، موزاییک سازی، آجرفشاری، ماكارونی، ظروف ملامين و … است. معادن كائولن، سنگ مرمر، گچ، نمک آبی، چهار معدن سولفات كلسيم، يک معدن كلرور سديم و 3 معدن سنگ مرمريت نيز در اين شهرستان مورد بهره برداری قرار گرفته است. 

 کشاورزی و دام داری

هشترود منطقه ای كشاورزی است و محصولات عمده آن گندم، جو، حبوبات، تره بار، گياهان علوفه ای، سيب، زردآلو، و گردو است. دام داری و دام پروری از جمله فعاليت های مهم شهرستان هشترود است و علت اين امر وجود مراتع غنی كوهستانی و كوه پايه ای است كه مورد استفاده دام های روستایيان منطقه است. پرورش دام در اين شهرستان بيش تر شامل گاو، گوسفند و بز بوده كه توسط عشاير و روستایيان صورت می گيرد. پرورش طيور به دو شيوه سنتی و صنعتی شامل پرورش مرغ ، غاز، اردک و بوقلمون است. 

 وجه تسميه و پيشينه تاريخي

نام اوليه هشترود تا قرن حاضر ‹‹سراسكندر›› بوده كه از وجه تسميه آن اطلاعی در دست نيست. بعدها به نام سرسكن ( سر جدا كردن ) ناميده شده است. اين نام نيز بعد ها تغيير كرده و به علت وجود 8 رودخانه در منطقه به نام هشترود ناميده شده است. شهرستان هشترود دارای قدمتی ديرينه و كهن است که در دوره ساسانيان از روستاهای مهم منطقه بوده و در طول تاريخ بارها تخريب و دوباره بازسازی شده است.  

مشخصات جغرافيايي

شهرستان هشترود از شمال به شهرستان بستان آباد، از خاور به ميانه، از جنوب خاوری به زنجان، از جنوب به شاهين دژ، از جنوب باختری به مياندوآب و از باختر به شهرستان مراغه محدود می شود. آب و هوای هشترود نسبتا سرد و خشک است. هشترود در 47 درجه و 03 دقيقه درازای خاوری و 37 درجه و 28 دقيقه پهنای شمالی و در ارتفاع 1660 متری از سطح دريا واقع شده است. این منطقه در مسیر اصلی قره چمن – مراغه قرار گرفته و 119 كيلومتر تا تبريز و 94 كيلومتر تا شهر مراغه فاصله دارد. 

تاریخچه شهرستان هشترود

شهرستان هشترود در سال ۱۳۲۱ دهکده ای بود در دامنه آفتابگیر رود خانه سراسکندرود این دهکده دارای ۱۰ آسیاب آبی و چند کارخانه روغن گیری بود شاید این دهکده نام خود را از این ده آسیاب گرفته باشد در این سال ( ۱۳۲۱ ) سراسکند به مرکزیت منطقه هشترود تبدیل میشود و تا سال ۱۳۳۷ این بخش را از آن خود کرده است : در همین سال این منطقه به کوشش حسن آقا افتخار هشترودی به فرمانداری مبدل میشود .

حوالی سال ۱۳۴۰ این شهرستان رضا شهر نامیده شد و در سال ۱۳۵۰ این شهرستان آذران نامیده شد شاید نام آذران به دلیل نزدیکی به آتشکده تخت سلیمان میباشد . زیرا در اوستا آذرگان ، آتشکده تخت سلیمان ، در آذربایجان ذکر گردیده است . بعد از آن نام این شهرستان هشترود شد این نام هم به دلیل جریان هشت رودخانه ، قرانقو – آیدوغموش – آجی چای – قلعه چای – قوری چای – لیلان چای – اجیرلو – قره قیه میباشد که از این شهرستان می گذشتند بنا بر نوشته ها قدیمی ترین منبع در باره این شهرستان تاریخ تحریر وصاف میباشد که نام این شهر در آن هشترود آمده است و اهالی هشترود در مورد وجه تسمیه مهم شهرستان میگویند : نام اصلی این محل سرکسن ( sarkasan ) بوده است . در زمان قدیم پادشاهی خونخوار بنام ضوهنگ zohang ( ضحاک ) در این مکان حکم می رانده است که به جادوی یک جادوگر دو مار بر روی دوشهای پدیدار میگردند . غذای مارها مغز انسان بوده که شهر فعلی در آن زمان کشتارگاه آن پادشاه بود که انسانها را از روستاها میاوردند و آنجا سر از تنشان جدا میکردند و مغزهای آنان را به ضحاک می فرستادند . روزی از روزها در روستای خورجستان آهنگری بوده که ۵ فرزند داشته است که چهار تا از آنها را سر بریده اند و مغزها یشان را به مارهای ضحاک داده بودند وقتی نوبت به فرزند پنجم میرسد او درفشش را بر میدارد تا پسرش را آزاد کند وی به سوی قزوین میرود تا فریدون را بیاورد و ضحاک را سرنگون کرده و از تخت سلطنت پا ئین بیاورد و فریدون را بجای او به تخت کرسی بنشاند و فرزندش را آزاد کند . خلاصه فریدون را میاورد و ضحاک را به کمک مردم سرکوب میکنند وفریدون را به تخت میرسانند . البته دکتر غلامحسین یوسفی این داستان را به گونه ای زیبا شرح داده است . در سال ۱۳۲۱ هشترود به مرکزیت بخشداری منطقه هشترود و قوری چای انتخاب شد و ادارات دولتی از روستای آتش بیگ به روستای هشترود منتقل میشود .هشترود در زمانهای قدیم از لحاظ کشاورزی و باغات و دامها غنی بوده به طوری که در سال ۱۳۴۱ هشترود به عنوان انبار غله استان محسوب می شده است یعنی در این زمان کشاورزی تا این حد پیشرفت و رونق داشته است . در این شهرستان باغها و چمنزارهای وسیعی بوده که حتی وقتی که بعد از عهدنامه ننگین ترکمن چای عباس میرزا ولیعهد فتحعلی شاه قاجار در روستای سراسکند با لشگریان خود در این محل اردو نمودند ودر این مکان پسر عباس میرزا با پسر حسین خان اربا ب آن زمان هشترود مبارزه می کنند و در این مسابقه شمشیر بازی پسر عباس میزا کشته میشود . عباس میرزا می گرید و حسین خان از ترس به پای عباس میرزا می افتد ولی عباس میرزابا کمال شهامت گفت : من برای پسرم نمی گریم بلکه متاسفم از اینکه چرا چنین جوانهایی در اینجا نگهداشته اید و ما در مقابل دشمن شکست خوردیم .

 در سال ۱۳۳۷ این منطقه از تبریز جدا شد همچنین با جدا شدن بخش چارایماق از مراغه و پیوستن این بخش به هشترود فرمانداری در هشترود تاسیس شد . البته تبدیل بخش سراسکند به فرمانداری در سایه تلاشهای مرحوم حسن آقا افتخار هشترودی بوده است وی گزارشات و نامه های مکرر و فراوان مظلومیت و محرومیت و همچنین نیروها و استعدادهای بالقوه این منطقه را بگوش مسئولان رساند .

هشترود در سال ۱۳۳۷ با سه بخش سراسکند ، چاراویماق و قوری چای با جمعیت ۱۵۰ هزار نفر شهرستان هشترود نامیده شد . همچنین در سال ۱۳۳۸ حکم شهرداری در این محل اعلام شد و در تبدیل شدن هشترود به شهرستان عواملی از قبیل با قرار گرفتن در مسیر راه آهن و جاده تبریز قره چمن موثر بوده اند.

منبع:

http://www.online8rud.ir

گردآورنده:

کاوه ملک میرزایی