شهرستان بوكان
نمایی زیبا از رودخانه زرینه رود
شهرستان بوکان یکی از شهرستان‌های کردنشین استان آذربایجان غربی ایران است. شهرستان بوکان در منطقه تقریباً کوهستانی و معتدل قرار گرفته که از جهت شمال به شهرستان میاندوآب و از جنوب به شهرستان سقز و از شرق به شهرستان شاهین‌دژ و از غرب باشهرستان مهاباد همسایه‌است. مرکز این شهرستان شهر بوکان است. شهر بوکان در ۳۶ درجه و ۳۱ دقیقه عرض شمالی و ۴۶ درجه و ۱۲ دقیقه طول شرقی نسبت به نصف النهار گرینویچ قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریای آزاد ۱۳۷۰ متر می‌باشد. بر پایه سرشماری سال ۱۳۹۰ جمعیت شهرستان بوکان برابر با ۲۲۴،۶۲۸ نفر بوده است، که از این تعداد ۱۰۲، ۴۸۸ نفر آنان مرد و ۱۰۱، ۸۲۰ نفر آنان زن بوده‌اند.
شهرستان بوکان چهارمین شهرستان استان آذربایجان غربی بعد از شهرستان‌های ارومیه و خوی و میاندوآب و هفتاد و ششمین شهرستان پرجمعیت ایران می‌باشد. بر اساس نتایج آمارگیری سال ۱۳۸۵ این شهر پس از ارومیه و خوی سومین شهر پرجمعیتآذربایجان غربی و همچنین بر اساس نتایج این آمارگیری این شهر پس از کرمانشاه و سنندج و ایلام چهارمین شهر بزرگ کردنشین ایران محسوب می‌شود. همچنین این شهر ۵۱ امین شهر پرجمعیت ایران و ۲۴۲۳ امین شهر پرجمعیت جهان است.
شهرستان بوكان در منطقه تقريباً كوهستاني ومعتدل قرار گرفته كه از جهت شمال به مياندوآب و از جنوب به شهرستان سقز و از شرق به صائين‌دژ و از غرب به شهرستان مهاباد منتهي مي‌شود. بوكان يكي از شهرهای پر جمعيت استان دارای دو بخش مركزی و سيمينه با حدود186 روستامي‌باشد. مردم اين شهرستان مسلمان ،سنی مذهب (شافعی) و گویش کردی دارند و باتوجه به همجواری با شهرستان میاندوآب اکثریت مردم شهرستان به زبان ترکی مسلط می‌باشند.
آثار تاریخی و دیدنی های بوکان
دیگر آثار باستانی و قدیمی بوکان شامل بناها و آثار زیر می باشد :
قلعه داش کند ، آسیاب کهنه ، قلعه قره کند ، کور خانه ، قبرستان قدیمی قاجر ( هزاره اول و دوم قبل از میلاد )، قلعه عباس آباد ( ساسانی )، قلعه اوغلام، قلعه سماقان، قلعه چاورچین، سد قدیمی ( قورمیش )، دخمه علی کند ( صفویه )، قلعه بوغه، قلعه امیرآباد ، قبرستان کانی شیشه، گنبد سردار، قبرستان خراسانه، قبرستان شیخلو ، قبرستان داش ، قبرستان کافی موزه و ...
در این شهرستان علاوه بر موارد فوق تپه‌های تاریخی ذیل نیز قابل اشاره می‌باشد:
گردشین سرآو, ، تپه عبدالله آباد،تپه اسکی بغداد، تپه قلای سمبه،تپه قلعه کهنه آل‌بلاغ، تپه قلای درویشان، تپه موجه، کول تپه، تپه قلای تپه، تپه داربسر، قلعه تپه یا قره تپه، ، تپه آشی، کلک تپه، گردشین رحیم‌خان، تپه عثمان قره، عبدالله تپه‌سی، تپه آغ تتر، تپه اوینه چی، تپه جوانمرد، تپه تازه قلا، قلای تبت، تپه حیدرمست، تپه کانی دروزان، تپه بند، قلای قلعه جوق، تپه و گورستان خراسانه، تپه‌های ترکمن کندی، تپه ینگیجه، تپه کانی سیران، تپه‌های سردارآباد، تپه اسکندر ، تپه تکان تپه, تپه باغچه، تپه اسبوغه، تپه چاورچین، تپه محمودآباد، تپه امیرآباد، تپه گرد، تپه نلیسکه، زمینهای معروف به جره، تپه قلعه قره‌کند، تپه اوزون قشلاق، تپه ناچیت، تپه ایل تیمور، تپه قلای داش کسان، تپه کوره خانه، گردمالان
آثار باستانی بوکان دارای شماره ثبت ملی
- تپه تابانی
- تپه آسیاب کهنه
- تپه کلک آبی
- تپه قره کند
- قلعه قالای چی
- تپه سردارآباد
- تپه باستانی ساری قامیش
- تپه مقصود
- تپه روژبیانی
- تپه محمود
آثار باستانی بوکان
- تپه عبدالله تپی سی در روستای عبدالله تپی سی مربوط به دوره برنز پیش از میلاد
- تپه گرده‌مالان در روستای کهنه‌ملالر مربوط به هزاره یکم پیش از میلاد
- تپه گرد عربلو در روستای علی‌کند مربوط به هزاره یکم پیش از میلاد
- قلعه سردار بوکان در بوکان
- گردی خلیسکه واقع در روستای سراب محال مربوط به دوران اقوام پارینه‌سنگی
- تپه گرده‌خزینه در روستای سراب مربوط به دوران کالکوتیک
- قلعه ناچیت در روستای ناچیت بوکان مربوط به دوره برنز پیش از میلاد
- تپه سیخان کوچک در روستای ساریقامیش محال فیض الله بیگی مربوط به اقوام هزاره اول پیش از میلاد
- تپه سیخان بزرگ در روستای باغچه محال فیض الله بیگی مربوط به اقوام هزاره اول قبل از میلاد
- تپه موچه در روستای تکان‌تپه محال فیض الله بیگی مربوط به اقوام هزاره اول قبل از میلاد
- تپه کلتپه در روستای کلتپه بوکان مربوط به اقوام هزاره اول قبل از میلاد
- قلعه تپی در روستای تپی مربوط به دوره نیریزد و هزاره و پانصد سال پیش از میلاد
- تپه داربسر در روستای داربسر در محال آختاچی مربوط به دوره اشکانیان
- زمینهای جره واقع در روستای شیخلر محال آختاچی مربوط به دوره اشکانیان و ساسانی
- تپه گرده‌شین در روستای سراب مربوط به اقوام دوران کالکوتیک
- تپه آشی در روستای قره‌موسالو مربوط به اقوام برنز پیش از اسلام
- گوکتپه در روستای گوکتپه مربوط به نیمه دوم هزاره اول قبل از میلاد
- تپه گرده‌شین در روستای رحیم خان محال مربوط به دوره برنز قبل از میلاد
- گرد عثمان قلعه در قلعه در روستای ساریقامیش مربوط به هزاره یکم پیش از میلاد
- تپه کانی‌کوزه له در روستای کانی کوزه‌له مربوط به دوره کالکوتیک پیش از میلاد
اماکن دیدنی
- غار روستای قلعه‌چی نزدیک بوکان
- غار کول‌آباد میان بوکان و میاندوآب
- غار مکری قران در روستای خراسانه
- غار کونه‌کوتر در روستای گاینجه بوکان
- غار کونه‌کوتر در روستای سهولان
- ایوان سنگی روستای آغجیوان
- جلگه سردرآباد
- حوض گوره چشمه بزرگ آب و استخر دیدنی بوکان
- پارک ساحلی بوکان
- پارک کوی محمدیه (معروف به پارک حسن زیرک)
- غارطبیعی روستای اشکوتان معروف به غار سید جمال الدین)
ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی
وسعت
شهرستان بوکان با وسعت ۲۵۴۱٫۳۰۶ کیلومترمربع، حدود ۶٫۵۰ درصد از سطح استان را به خود اختصاص می‌دهد. این شهرستان در ارتفاعی حدود ۱۰۰۰ تا بیش از ۲۰۰۰ متر از سطح دریا بوده و شیب میانگین وزنی آن ۸ درصد محاسبه گردیده‌است. از سطح شهرستان ۳۰٫۳۱ درصد اراضی کوهستانی، ۲۹٫۷۳ درصد تپه‌ها و ۳۹٫۹۶ درصد بقیه را اراضی دشتی، سیلابی و... تشکیل می‌دهند. از نظر مختصات جغرافیایی در ۳۶ درجه و ۳۲ دقیقه عرض شمالی و ۴۶ درجه و ۱۳ دقیقه طول شرقی واقع گردیده‌است.
موقعیت جغرافیایی
شهرستان بوکان در منطقه تقریباً کوهستانی و معتدل قرار گرفته که از جهت شمال به شهرستان میاندوآب و از جنوب به شهرستان سقز و از شرق به شهرستان شاهین‌دژ و از غرب با شهرستان مهاباد و از جنوب غرب با شهرستان سردشت و منطقه ایل گورک Gawerek همسایه‌است. مرکز این شهرستان شهر بوکان است.
منبع:
http://www.bokan.blogsky.com
http://www.hamshahrionline.ir
http://www.bookan-ag.ir
http://www.dr-osmani.com
http://fa.wikipedia.org
گردآورنده:
کاوه ملک میرزایی | 
