شهر ماكو

كاخ باغچه جوق 

شهر ماكو در گذشته يكي از قلاع محكم سرحدات ايران وعثماني محسوب مي‌شد. ازاين شهردر طول تاريخ به اسامي مختلفي ياد شده بنا به روايتي مي‌گويند، اسم قديم ماكو (شاوارشان) بود كه از كيارستان كه امروزه به نام سياوش معروف است اخذ شده است.

اسم ماكورا ” آرتاز“، ” قلعه قبان“ و” روساومكي“(محل مرتفع گوسفند و آغل زمستاني) نيز مي‌گفتند كه احتمالاً به علت خوبي مراتع از طرف ارامنه منطقه نامگذاري شده بود. شهرماكو علاوه بر آنكه از نظر ساختار فيزيكي شهر جالبي است، داراي آثار متعدد باستاني و‌ تاريخي نيز مي‌باشد.

مراكزتاريخي وباستاني

• عمارت كلاه فرنگي ماكو
• ساختمان شهرباني ماكو                  
• كاخ باغچه جوق 
• پل پنج چشمه
• سنگ نبشته شهر روسا
• شهر اورارتويي بام فرهاد
• قلعه سياه
• قلعه راوز
• مقبره صخره اي سنگر

جاذبه هاي طبيعي

• چشمه معدني شگفتي
• چشمه آب گرم باش كندي 
• آب گرم شوط آباد  
• چشمه معدني عرب ديزج
• منطقه حفاظت شده مراكان
• منطقه حفاظت شده آغ گل

اماكن زيارتي ومذهب

• قره كليسا (طاطاووس)
• كيساي زور زور
• كليساي دره شام

 مکان های دیدنی و تاریخی

شهرستان ماکو دارای چشم اندازی کوهستانی است و مراتع سرسبز دامنه کوه های آن را فرا گرفته اند. چشمه های آب گرم، آبشارها، مناطق حفاظت شده و شکارگاه های منطقه به همراه کليساهای قديمی مانند قره كليسا (كليسای طاطاووس)، کاخ ها و عمارت ها از جمله كاخ باغچه جوق و عمارت كلاه فرنگی ماكو، پل ها صخره ها، گورستان ها، مقبره های قديمی، قلعه ها و شهرهای باستانی چون: شهر اورارتويی بام فرهاد از جاذبه های طبيعی و تاريخی مهم منطقه هستند.  

 صنايع و معادن

صنایع شهرستان ماکو محدود به صنایع دستی و صنایع کوچک کارگاهی است. این منطقه در مسیر توسعه قرار دارد و هنوز صنعت بزرگ و قابل توجهی در آن دیده نمی شود.  

 کشاورزی و دام داری

شهرستان ماكو يک منطقه كشاورزی است و محصولات كشاورزی آن غلات، حبوبات، پنبه، كرچک و كنجد است. تره بار، سيب، انگور، گلابی، ‌گردو و بادام از ديگر محصولات شهرستان بوده و آب كشاورزی از رودها و قنات و چاه های عميق تامين می شود.  

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

ماكو به زبان ارمنی به معنی چراگاه است و از اين رو به آن ماكو گفته اند كه چراگاه های بزرگ در پيرامون اش وجود داشته است. شهر ماكو در درازی تاريخ به اسامی مختلفی ياد شده كه به شرح زير است: به روايتی اسم قديمی ماكو «شاوار شان» بود كه از كيارستان كه امروز به نام «سياوش» معروف است، اخذ شده است. هم چنين اسم ماكو را «آرتاز»، «قلعه قبان» و «روساومكی» (محل مرتفع گوسفند و آغل زمستانی) نيز می گفتند كه احتمالا به همان دليل خوبی مراتع، از طرف ارامنه منطقه نام گذاری شده بوده است. اما برخی بر آنند كه ماكو در اصل ميان كوه بوده، بر اثر استفاده زیاد «ه» حذف شده، ميان کوه کوه و سپس ماكو گفته شده است. شهر قديم ماكو که تا زمان شاه عباس دوم صفوی باقی و آباد بوده، در دامنه كوه بنا شده بود. شهر ماكو يكی از قلاع محكم سرحدات ايران و عثمانی محسوب می شد، ‌چنان كه در سنه 1045 هجری، سلطان مراد چهارم عثمانی، قره مصطفی پاشا، - يكی از سرداران معروف خود - را برای خرابی قلعه نظامی اين شهر مامور كرد، که با مرگ سلطان مراد چهارم اين دستور عملی نشد. در زمان صفويه نيز قلعه نظامی ماكو برای دولت ايران و قلعه كاتور در ايالات وان برای دولت عثمانی اهميت خاصی داشت.
در سال 1052 هـ . ق به فرمان شاه عباس دوم قلعه ماكو را به علت آن كه پناه گاه مفسدان شده بود ويران ساختند. شهر ماكو علاوه بر آن كه از نظر ساختار فيزيكی شهر جالب توجهی است، دارای آثار متعدد باستانی و تاريخی نيز است. اين منطقه در طول وسعت پيدا كرده زيرا در جنوب و شمال آن دو رشته كوه به نام قيه (يا ساری داش) و سبد قرار دارد و شهر را چون حصاری در بر گرفته اند. شهر در دره ای كه توسط اين دو كوه به وجود آمده قرار دارد و در وسط شهر رودخانه ای به نام «زنگمار» جاری است. كوه در قسمت خاوری رودخانه، مستقيماً فرود آمده و در قسمت باختری تا حدود 200 متر از سطح رودخانه ارتفاع می گيرد، به طوری كه قسمتی از كوه، شهر را مانند چتری در پناه خود جای داده و شهر به طور نيم دايره در پناه اين كوه قرار گرفته است. در ارتفاع اطراف شهر قلاع قديم ديده می شود و در كوه قيه غار وسيعی است كه دارای آب جاری بوده و عده زيادی را می توان در آن جای داد ورود به آن مشكل است.

منبع:

http://seeiran.ir

گردآورنده:

کاوه ملک میرزایی