شهر مهاباد

مهاباد رود 

مهاباد در گذشته، آتادي كوچك و بي اهميتي بود، ولي در سال 1038 هجري قمري در اواخر سلطنت شاه عباس اول ، شخصي به نام بداق‌السلطان كه رياست قوم مكري را به دست گرفته بود، مركز حكومت خود‌را به مهاباد منتقل كرد. 

 نام قبلي اين شهر ساوجبلاغ (چشمه سرد) بود كه در 14 مهر ماه 1314 همزمان با تغيير نام تعدادي از شهرهاي ايران به مهاباد خوانده شد. شهر مهاباد در گذشته در اثر زلزله نابود و مجدداً ساخته شد.

مراكزتاريخي وباستاني

• مقبره بداق السلطان
• شهرتاريخي اندر قاش
• مقبره شمس برهان
• دژ قلات منگور
• حوضخانه شاه درويش
• حوضخانه رستم بيگ
• دخمه فخريگاه
• پل مميند
• حمام ميرزا رسول
• حمام لج مهاباد

جاذبه هاي طبيعي

• غار راكاد
• مهاباد رود
• غار بورنيك

اماكن زيارتي ومذهبي

• مسجد جامع مهاباد

صنايع و معادن

صنایع شهرستان مهاباد محدود به صنایع دستی و صنایع کوچک کارگاهی است. این منطقه در مسیر توسعه قرار دارد و هنوز صنعت بزرگ و قابل توجهی در آن دیده نمی شود.  

 کشاورزی و دام داری

کشاورزی و دام داری اساس اقتصاد این سرزمین را تشکیل می دهد. این منطقه به سبب قرار داشتن در منطقه کوهستانی؛ بيش تر محصولات اين شهرستان به صورت ديمی کشت می شوند. گندم، جو و انواع بنشن از محصولات كشاورزی اين منطقه به شمار می آيند. 

 وجه تسميه و پيشينه تاريخي

نام قبلی شهرستان مهاباد، ساوجبلاغ مكری(كه در لهجه مهابادی سابلاغ گفته می شود) بود كه در زمان حكومت رضاخان تغيير داده شد. درباره ی واژه مهاباد تا كنون تعبيرات و معناهای گوناگونی گفته اند. مهاباد را ماد آباد نيز گفته اند كه اين تعبير هيچ گونه دليل قابل قبولی همراه ندارد. اين شهر را مه آباد نيز گفته اند كه اگر به معنای جايی باشد كه هميشه مه آلود است اين تعبير نيز با واقعيت وفق نمی کند. در فرهنگ فارسی برهان قاطع درباره واژه مهاباد چنين نوشته شده است كه نام اولين پيغمبری است كه به عجم مبعوث شد و كتابی آورد كه آن را « دساتير» خوانند. بعضی نيز براين اعتقاد هستند كه مهاباد به معنای جايی است كه بزرگان آن جا را آباد كرده اند.
اين منطقه قديمی در ازمنه پيشين مركز نواحی كردنشين بوده و بطليموس آن را داروشاه و راوليستون به نام دارياس ناميده است. امروز در 3 فرسخی شهر فعلی، روستایی به نام درياز (درياس) مشهود است كه از قرار معلوم شهر دارياس در همين نقطه واقع بوده است. در عصر هخامنشی منطقه، بخشی از امپراتوری عظيم هخامنشی بود و بعد از آن در زمان اسكندر بخشی از آتوپاتن ماد بود كه ژنرال هخامنشی آتروپات و سپس جانشينانش بر آن جا حكومت كردند. در دوره صفويه ايالات غرب ايران ميدان مبارزه و برخوردهای دو امپراتوری صفويه و عثمانی بود و حكام محلی در ولايات باختر به مقتضای توانايی يكی از دو امپراتوری هر بار تابع يكی از آن ها می شد. اين شهر در گذشته بر اثر زلزله ای نابود و دوباره ساخته شد. پيرامون اين شهر آثار تاريخی متعددی وجود دارد. 
 مشخصات جغرافيايي

مهاباد از شهرستان های استان آذربایجان غربی به شمار می رود که در ناحیه ی جنوب این استان واقع شده است. مرکز شهرستان مهاباد در 45 درجه و 43 دقيقه درازای خاوری و 36 درجه و 46 دقيقه پهنای شمالی و در ارتفاع 1340 متری از سطح دريا قرار گرفته است. شهرستان مهاباد از شمال به شهرستان نقده، از شمال باختر با شهرستان پيرانشهر، از باختر و جنوب باختری به شهرستان سردشت، از جنوب و جنوب خاوری با شهرستان بوکان، و خاور و شمال خاوری به شهرستان ميان دوآب محدود می شود. مسیرهای دسترسی به این منطقه عبارت اند از:
- مسير اصلی مهاباد- اروميه به درازای 137 كيلومتر.
- مسير اصلی مهاباد- سردشت به درازای 120 كيلومتر.
- مسير مهاباد- مياندوآب

آثار تاريخي ثبت‌شده :

  سازمان ميراث فرهنگي استان آذربايجان‌غربي شماره ثبت برخي از بناها و محوطه‌هاي تاريخي را با ذکر دوره تاريخي آنها بشرح زير اعلام نموده است :
رديف نام محل قرارگيري دوره مربوطه شماره ثبت :
1- مسجد جامع بداق سلطان مهاباد صفويه 882 
2- دژ قلات منگور مهاباد 900 ق.م تا دوره ماد 1237/3 
3- شهر ويران خرابه هاي نزديک اندرکش ماد 9 
4- شهرقديمي مهاباد خرابه هاي نزديک اندرکش ماد 10 
5- گلگاتپه مهاباد ماد 11 
6- تپه بيات(تپه محلل) بين جاده اروميه - مهاباد ماقبل‌تاريخ 457 
7- تپه سه گردان شمال مهاباد 4000 ق.م 604 
8- تپه گرد قچي آباد شمال مهاباد 5000-4500 ق.م 605 
9- تپه کيک آباد شمال مهاباد 3500 ق. م 606 
10- تپه باستاني دارتوان شرق مهاباد هزاره اول ق.م 607 
11- تپه گرد درياس غرب مهاباد 5000تا4000 ق.م 608 
12- تپه باستاني پشت تب جنوب مهاباد هزاره اول ق. م تا اواخر ساساني 609 
13- تپه کاني سيب جنوب مهاباد 2000-1500 ق.م 1233 
14- طاوس تپه منگورمهاباد اواسط هزاره دوم ق.م 1238 
15- تپه و قبرستان چهارديوار منگورمهاباد ساساني 1239 
16- تپه شهر زور مهاباد منگورمهاباد هزاره اول ق.م - اسلامي 1240 
17- تپه ميرگرد مهاباد هزاره دوم ق.م 1249 
18- تپه باستاني محمودکان شمالغربي مهاباد هزاره دوم ق.م 1249 
19- مجموعه بردکنت (سنگ موداخ) 8کيلومتري مهاباد هزاره اول ق.م 1684 
20- مقبره بداق سلطان مهاباد قرن دهم 85 
21- خانقاه عباس آباد مهاباد -------- 176 
22- تکيه شيخ بابا مهاباد -------- 177 
23- مدرسه استاد سليمان مهاباد صفويه 1089 178 
24- دخمه سنگي فقره گاه مهاباد ماد

منبع:

http://seeiran.ir

http://youtours.ir

http://www.mohabad-ag.ir

http://www.mahabad3.blogfa.com

گردآورنده:

کاوه ملک میرزایی