اسلام‌شَهر
اِسلام‌شَهر مرکز شهرستان اسلامشهر واقع در استان تهران است که در ۱۲ کیلومتری جنوب شهر تهران واقع شده‌است و از طریق بزرگراه‌های قدیم و جدید تهران-ساوه و همچنین آزادگان و احمدآباد مستوفی قابل دسترسی است. فاصله آن تا مرکز شهر تهران حدود ۱۵ کیلومتر است. باستانی‌ترین محله‌های اسلامشهر سالور، مافین آباد و روستای ضیاآباد می‌باشد که محوریت بقیه آبادی‌ها را داشته است. وسعت شهرستان در حدود ۲۴۵کیلومتر مربع است. این شهر، دارای ۲بخش ،۴ دهستان و ۴۹ روستا است. در گذشته به دلیل همجواری روستای قاسم‌آباد با جاده ساوه، اسلامشهر را به نامقاسم‌آباد شاهی و یا قاسم‌آباد خالصه می‌شناختند و مدتی نیز نام آنشادشهر بوده است. بر پایه آمارگیری سال ۱۳۸۵، تعداد ۹۱٬۲۹۳ خانوار در آن ساکن بوده‌اند که جمعیتی بالغ بر ۳۵۷٬۱۷۱ نفر را در خود جای داده‌اند. از این تعداد نفرات جمعیتی، ۱۸۴٬۱۵۱ نفر از آ ن‌هامرد و تعداد ۱۷۳٬۰۲۰ نفر از آنان زن بوده‌است. این شهرستان دارای تعدادی شهرک به نامهای موسی‌آباد - مفیدی (بلوار مفیدی) -باغ فیض - زرافشان - مهدیه - شهرک صادقیه (شهرموسی) - محمدیه - قائمیه (زاهدی) - شهرک امام حسین (میان‌آباد) - واوان - سالور -سعیدیه - باغ نرده - سرنوری - کاشانی - حاج محمود و ... می‌باشد.
دیدنی های اسلامشهر
پیشینه
اسلام شهر در ابتدا روستایی به نام قاسم آباد شاهى بوده است.یکی از روستاهای اسلامشهر فیروز بهرام است. فیروز بهرام از آبادی‌های کهن است که بنای آن را به فیروز ساسانی نسبت داده، آن را به نامهای فیروز رام و فیروزبهرام نامیده‌اند .
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی
پیش از سال ۱۳۵۲ با نام قاسم آباد شاهی دهی از دهستان غار ، بخش ری ، شهرستان تهران بوده است و شغل اهالی آن زراعت و باغداری بوده که آب آن از قنات و در بهار از سیلاب کرج تامین می شده است . در دوره قاجاریه منزلگاه اردوی همایونی بوده و به نام قاسم آباد خالصه خوانده می شده است .این منطقه به دلیل مرغوبیت و حاصلخیزی زمینهای مستعد کشت و زرع و وجود رودخانه کرج و رشته قناتهالی جاری در آن و همچنین نزدیکی به تهران از دیر باز مورد توجه بوده است . به دلیل بقاع متبرکه ای که قدمت آنها به دوره صفویه می رسد هسته اولیه بافت روستایی آن به این دوره مربوط می شود.دشت و جلگه اسلام شهر در زمینه های کشاورزی و باغداری و دامداری و توسعه بازرگانی و صنعت دارای استعداد رشد و مجموع این مزایا و موقعیت ارتباطی آن در کنار پایتخت ، همگی از توانمندیهای آن بوده و نویدبخش روند سریع پیشرفتهای آتی آن محسوب می گردد. مهم ترین رودخانه ای که از کرانه غربی شهر عبور می کند، رودخانه کرج نام داردکه پر آب ترین رودخانه های دامنه جنوبی البرز است که در ۴۰ کیلومتری مغرب تهران از خرسنگ کوه سرچشمه می گیرد و در مسیر خود در دشت اسلام شهر به نام های سیاه آب یا سیاب و سالور نیز خوانده می شود. این رودخانه نیز همانند رودخانه های دیگر نقش غیر قابل انکاری در پیدایش و رشد تمدنهای بشری در منطقه داشته است. بدون تردید رود و رودخانه ، مادر تمدنهای بشری شناخته می شود و کلیه اجتماعات انسانی تکوین و موجودیت مادی و معنوی خود و رشــــــد آن را در کنار چنین پدیده ای امکانپذیر می دانسته و قائل به نوعی تقدس و تبرک برای آن بوده است ، تا جاییکه در اساطیر ایرانی و سایر ملل متمدن باستانی تا مرجله اولوهیت هم رسیده است به طوری که یکی از فصل های اوستا به نام آبان یشت در ستایش آب سروده شده است و فرشته آناهیتا در اساطیر ایرانی متوکل آب و باروری می باشد. بنابراین ارتباط محوطه های باستانی متعدد در منطقه با رودخانه جاری در آن به راحتی درک می گردد. وجود بقایای پایه های پل بر روی رودخانه سالور و تپه های واقع در مجاورت و یا نزدیکی آن که آثار مدفون در آنها دلالت بر وجود دوره های مختلف تاریخی دارد حاکی از اهمیت این منطقه حاصلخیز از حیث موقعیت ارتباطی آن در گذشته های دور تاریخی می باشد که تا به امروز محفوظ مانده و ادامه دارد .
تپه های باستانی پراکنده در سطح منطقه با محوطه های تاریخی مجاور آن در دشت بزرگ ری قابل مقایسه می باشد. زیرا که از لحاظ تاریخی و جغرافیای سیاسی و طبیعی قسمتی از سرزمین ری باستان محسوب می شود . سرزمینی که حوزه قلمرو و نفوذ سیاسی آن تا قزوین و یا دماوند هم گسترش داشته و روزگاری منطقه دماوند از روستاهای آن محسوب می شده است و از لحاظ فرهنگی دامنه حضورش سراسر فلات ایران را در بر می گرفته است .
محوطه های ارزشمند باستانی در چشمه علی و مرتضی گرد و مافین آباد با دارا بودن هفت هزار سال پیشینه فرهنگی و تاریخی از شهرت زیادی در مجامع علمی برخوردار بوده و از شاخص های تمدن پیش از تاریخ در جهان شناخته می شوند. محوطه باستانی مافین آباد اسلام شهر که متاسفانه طی سالهای اخیر از حفریات غیر قانونی ، لطمات فراوانی بر آن وارد آمده است دارای کهن ترین دوره های تــــــاریخی می باشد که قدمت آن به هزاره پنجم پیش از میلاد می رسد و با سایر محوطه های پیش از تاریخ غرب ، سلیک کاشان در جنوب و حصار دامغان و همچنین با محوطه هایذ پیش از تاریخ در جنوب ایران ، با همه بعد مسافت دارای قرب فرهنگی و مختصات مشترک بوده که ناشی از ارتباط فشرده فرهنگی و تاثیرات متقابل بر یکدیگر می باشد.. سایر محوطه های باستانی که مربوط به دوره های تاریخی و اسلامی هستند بعضا دارای شواهد و عناصری از معــــماری مشابه پادگان و یا دژ های نظامی و پایگاههای راهداری می باشد و به دلیل موقعیت ارتباطی خاصی که داشته است ، کنترل تحرکات اقتصادی ، استقرار آنها را ایجاب می کرده است . همانطوری که تا به امروز از این موقعیت ممتاز ارتباطی بهره مند می باشد و به عنوان بخشی از سرزمین ماد بزرگ نقش موثری در تحولات سیاسی و اقتصادی و مبادلات کالا در روزگاران گذشته به عهده داشته است. به جز محوطه های بررسی شده ، محوطه هایی بوده اند که به طور کلی در طی دو دهه گذشته تخریب و معدوم شده اند . از جمله تپه مهران آباد در نزدیکی روستای مهران آباد که در دهه۴۰ توسط استاد محترم آقای دکتر نگـهبان و با همراهی آقای کایلر یانگ باستانشناس کانادایی چند گمانه آزمایشی در این تپه حفر شده است که متاسفانه به دلیل عدم دسترسی به گزارش کاوش های ایشان ، جزئیات دوره های تـــاریخی آن نامعلوم است ولی احتمالا از تپه های پیش از تاریخی موجود در سطح منطقه بوده که متاسفانه اثری از آن برجا نمانده است .
همچنین تپه تاریخی واقع در روستای فیروز بهرام که در اوایل انقلاب ، توسط مالکین آن به کلی تخریب شده و تعداد معدودی تکه های سفال در سطح آن دیده شده است
در محدوده بیرون روستای نظام آباد و شمال روستای ده عباس ، در کنار جاده منشعب از جاده اصلی ، که در سطح زمینهای تسطیح شده آن شواهدی از وجود سفال مشاهده شده است ، که پیش از این از تپه های موجود در منطقه به شمار می رفته اند.
از دیگر موارد مشابه تخریب بقایای مربوط به آثار تپه کوزه گری می باشد که مشمول اقدامات تخریبی توسط عامل سودجوی ضد فرهنگی شده است ، همانگونه که بسیاری از تپه های باستانی و بناهای مذهبی منطقه از تعرض و خطر تخـــــریب مصون نمانده و دایما در معــرض آسیب های جدی و جبران ناپذیر قرار دارد.
تقسیمات کشوری
تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده‌است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:
بخش‌ها
شهرها
- شهر اسلامشهر
- شهر چهاردانگه
- شهر احمد آباد مستوفی
دهستان‌ها
- دهستان فیروز بهرام
- دهستان ده عباس
- شهر احمد آباد مستوفی
روستاها
آب و هوا
شهرستان اسلامشهر در نواحي مياني شمال غرب فلات مركزي و در موقـــعيت جـــغرافيايي °۳۰ ، °۲۲ ، °۵۱ و °۰ ، °۱۰، °۵۱ ، طول شرقي و در °۳۰ ، °۴۲ ، °۳۴ ، °۳۰ ، °۲۷ ، °۳۵ ، عرض شمالي و روبروي آبرفتهاي سيلابي و مخروط افكنه سيلابهاي جاري شده از دامنه هاي جنوبي البرز مركزي واقع شده است . ارتفاع آن از سطح دريا ۱۱۶۵ متر مي باشد و مقدار بارندگي ساليانه آن حدود ۲۳۱ و متوسط درجه حرارت ساليانه آن به ۱/۱۷ درجه سانتيگراد مي رسد . اسلامشهر از لحاظ اقليمي داراي آب و هواي بياباني با دوران بارندگي نامشخص مي باشد . در فصول سرد سال متاثر از سيستمهاي سرد شمالي و شمال غربي و جنوب غربي است كه طي نفوذ به فلات ايران و تهران و بعداً شهرستان اسلامشهر را نيز تحت تاثير خود قرار مي دهد . اصولاً در زمستان در سطح شهرستان سرد و خشك است ، همچنين همجوار بودن با كوير نيز موجب مي شود تا در تابستان با دماي گرم و خشك شرقي و جنوب شرقي بر آن تاثير بگذارد . با اين حال قسمتهاي شمال و شمال غربي آن داراي بهار و تابستاني دل انگيز و سرسبز مي باشد.
منبع:
http://www.irancities.ir
http://fa.wikipedia.org
گردآورنده:
کاوه ملک میرزایی
