شهر ری
ماشین دودی شهر ری
شهرستان ری از شمال به تهران و اسلامشهر، از شرق به ورامین و پاكدشت، از غرب به استان مركزی و رباط كریم و از جنوب به استان قم محدود می گردد. و شهر كهن ری كه اكنون بازمانده های اندكی از انبوه آثار تاریخی آن در میان ساخت و ساز های پنهان و مهجور مانده، امروزه به عنوان یكی از مناطق 22 گانه شهری در جنوب شرقی تهران قرار دارد.
این جزء كوچك و مهجور جنوبی پایتخت، آن ری كهنی نیست كه در تاریخ می شناسیم چرا كه ری كهن علیرغم تغییر ماهیت خود در میان انبوه ساخت و سازهای امروزی از نظر قدمت همزمان با بابل و نینوا و از نظر اهمیت از شهرهای بزرگ دوران ماد، هخامنشی و اشكانی بشمار می‌رود و از نظر عظمت در سده های نخستین اسلام، از مهمترین بلاد بشمار می‌آمده و در دوره های مختلف تاریخی پایتخت ایران عزیز بوده است.
مراكز مذهبی
جاذبه های دیدنی
صنايع و معادن
كارخانه های صنعتی و توليدی مستقر در شهرستان ری نيروهای زيادی به خود جذب نموده و شامل گونه های زير می شود: پالايشگاه بزرگ تهران، فرآورده های نفتی، چيت سازی، ريسندگی، بافندگی، توری سازی، خودرو و کاميون سازی، سيمان، صنايع غذايی، ابزار سازی، آجر پزی و شيشه سازی و ...
مصنوعات نخی، پشمی، چرمی و سنگ های معدنی از جمله ديگر صنايع اين شهرستان است.
معادن فعال شهرستان ری عبارتند از:
ـ منگنز محمد آباد واقع در 40 كيلومتری جنوب شهر ری و جنوب خاوری كهريزک.
ـ سولفات دو سود فشاپويه در 28 كيلومتری جنوب خاوری حسن آباد.
ـ كوارتزيت غنی آباد 5 كيلومتری خاور شهر ری، حاشيه جنوبی كوه بی بی شهربانو.
ـ سنگ آهک لپه زنگ 19 كيلومتری خاور شهر ری.
ـ سنگ آهک دولت آباد 2 كيلومتری سرپل سيمان (ميدان شوش به شهر ری) جنوب كارخانه سيمان ری.
ـ سنگ آهک صفایيه و چاه حمزه 4 كيلومتری خاور پل سمنان.
ـ سنگ آهک بی بی شهربانو 5 كيلومتری خاور شهر ری.
هم چنين در مسير رودخانه كرج؛ معادن شن و ماسه موجود است كه در چندين نقطه استخراج و مورد بهره برداری قرار می گيرد.
کشاورزی و دام داری
شهرستان ری از نظر كشاورزی بسيار فعال بوده و 50 درصد کشاورزی آن به روش صنعتی و بازمانده ی آن به روش نيمه صنعتی و سنتی انجام می گيرد. فرآورده های كشاورزی شامل: گندم، نباتات علوفه ای، پنبه، چغندر قند، ذرت و تره بار است. از لحاظ باغ داری، بالغ بر 2000 هكتار از زمین های شهرستان ری را تاكستان پوشانده و 2000 هكتار آن شامل سيب، گوجه، آلو، زرد آلو و گلابی است. جهت آبياری زمين های زير كشت و باغ ها از چاه های ژرف و نيمه ژرف و قنات ها استفاده می شود.
دام داری و دام پروری در اين شهرستان بسيار گسترده و فعال بوده و شامل: گاوداری، گوسفند داری و مرغ داری های صنعتی است. گاوداری به صورت صنعتی و نيمه صنعتی و سنتی بوده و شامل گاوهای دو رگ و بومی است. جهت مصارف گوشتی نيز گاوداری پروار بندی رواج دارد. در بخش گوسفند داری نيز تعداد گوسفندان و بزهای دام داران نيمه متحرک (نيمه كوچ رو) اين شهرستان چشم گير است. اين دام ها در فصل های پاييز و زمستان در محل نگه داری شده و در فصل های بهار و تابستان جهت تعليف و چرای دام به مراتع اطراف سد لار برده می شوند. در قسمت مرغ داری های صنعتی تعداد قابل ملاحظه ای مرغ داری صنعتی در سطح شهرستان ری وجود دارد كه ساليانه حدود يازده ميليون مرغ گوشتی و بيش از دو ميليون مرغ تخمی و مادر پرورش می دهند.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
در حدود 3000 سال ق. م سلوكوس، نام ‹‹اورويوس›› را بر ری نهاد. در زمان اشكانيان اين نام به ‹‹ارساكيا›› و ‹‹ارشكيه›› تغيير يافت و در زمان حكومت ساسانيان به ‹‹ری›› تبديل شد. ری يكی از نقاط باستانی ايران است. آثاری كه از ری به دست آمده به هزاره چهارم پيش از ميلاد می رسد و از نظر قدمت به دو بخش تقسيم می شود:
الف ـ ری باستانی كه در جنوب چشمه علی، ميان بارويی بزرگ كه در روزگاران پيش از اسلام (4000 ق. م) احداث شده بود، قرار داشت و به ری برين يا ری عليا معروف بود.
ب ـ ری سده های واپسين كه در جنوب خاوری بخش نخستين يا ری عليا در جنوب كوه بی بی شهربانو واقع شده بود و به ری زيرين يا ری سفلی معروف بود.
اقوام آريايی مهاجر با ورود به ايران، در دشت ها، جلگه ها و ديگر مكان های خوش آب و هوا اقامت گزيدند. اين قوم هنگامی كه به دشت ری رسيدند، شهر ری را جهت قلعه سازی انتخاب كرده ميدانی بزرگ را در آن بنا نهادند. سپس جهت نگهبانی و حفاظت از آن مكان آتش مقدس را در ميان ميدان بر افروختند. شهر ری به تدريج توسعه و گسترش يافت. شمال شهر ری به علت داشتن هوای بهتر، محل اسكان ملوک، شاهزاده گان، امراء و اشراف بوده است. در آن روزگار به خاطر حفاظت از شمال شهر بارو و حصار عظيمی در پيرامون شمال شهر احداث و در جنوب نيز خندقی ژرف حفر شد. مردم اين شهر با آمدن سپاهيان اسلام به دين اسلام گرويدند، كه بيش تر آنان اهل تسنن بودند و در نيمه ی اول سده دوم هجری به مذهب شيعه روی آوردند. ری در دوره اسلامی، پناه گاه فرمان داران بنی اميه بود. اين شهر از كشمكش های مذهبی آسيب بسيار ديد و در سال 617 هـ. ق مردم آن، در تاخت و تاز مغولان قتل عام شدند. هنوز آثار حمله ددمنشانه مغولان از بين نرفته بود كه ری بار ديگر در سال 786 هـ . ق به دست سپاهيان تيمور به ويرانه ای بدل شد و از آن پس، ديگر روی آبادی به خود نديد. ويرانه های ری قديم هنوز نزديک شهر كنونی ری باقی است. شهر ری از قديم مركز و كانون علم و ادب بوده و لذا در زمان های مختلف شخصيت های علمی و دانشمندان بزرگی چون ابوالفتح رازی و محمد زكريای رازی فيلسوف و پزشک نامی از آن برخاسته اند.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان ری از شمال به تهران، از خاور به شهرستان ورامين، از جنوب به استان قم واز باختر به شهرستان های كرج و ساوه محدود می شود. شهر ری مركز شهرستان ری از نظر جغرافيايی در 51 درجه و 26 دقيقه درازای خاوری و 35 درجه و 36 دقيقه پهنای شمالی و بلندی 1062 متری از سطح دريا واقع شده است. مهم ترين رودخانه هايی كه در محدوده ی شهرستان ری جريان دارند؛ رودخانه های كرج، جاجرود، شور و سرخه حصار هستند. به طور كلی شهرستان ری در ناحيه دشتی استان تهران واقع شده و تنها كوه بی بی شهربانو در شمال خاوری و كوه آزاد در 21 كيلومتری جنوب باختری آن قرار گرفته است. شهرری در مسير راه آهن تهران ـ مشهد و تهران ـ بندر تركمن و در 15 كيلومتری ايستگاه راه آهن تهران قرار دارد. سابر مسیرهای دسترسی به این منطقه عبارتند از:
1ـ راهی به سوی جنوب باختری كه از كنار درياچه قم می گذرد و 125 كيلومتر از شهر ری تا قم فاصله دارد.
2ـ راهی به سوی جنوب خاوری از طريق بزرگ راه به درازای 40 كيلومتر که به شهر ورامين می پيوندد.
3ـ بزرگ راه تهران ـ قم
4ـ جاده كمربندی كه بزرگ راهش مهم است و جاده قديم كرج و بزرگ راه در 4 كيلومتری تهران ـ كرج واقع است.
5ـ راه های روستايی كه به شهر منتهی می شوند.
تاریخ دقیقی از احداث این شهر در دست نیست، اما آنچه مسلم است و حفاری های علمی و یافته‌های باستانشناسی آنرا تایید می‌نماید، وجود آثاری منجمله ظروف سفالی از هزاره چهارم پیش از میلاد در این منطقه است كه اولین بار طی سالهای 1935 تا 1938 میلادی توسط هیات باستانشناسی آمریكایی به سرپرستی دكتر اریك اشمیت یافت شدند.
در شمال شهر ری و از میان صخره ای طبیعی، چشمه ای می‌جوشد كه باید آنرا از عوامل مهم شكل گیری تمدن 6000 ساله این منطقه دانست. این چشمه كه بنام چشمه علی معروف است، شاهد و ناظر بر بسیاری از حوادث و راز و رمزها بوده است. در كنار این چشمه تاریخی، شاهد محوطه ای تاریخی و باستانی هستیم و چنانكه یاد شد واجد آثاری از هزاره چهارم پیش از میلاد است و به گفته دكتر اشمیت، تمدن چشمه علی با لایه اول تپه حصار دامغان قابل مقایسه می باشد.
منبع:
http://hamshahrionline.ir
http://fouman.com
گردآورنده:
کاوه ملک میرزایی | 
