شهر خواف

نمای زیبایی از شهر خواف

خواف يكي از شهرهاي استان خراسان است كه تا چند سال پيش از بخش هاي شهرستان تربت حيدريه محسوب مي شد. تاريخ اين شهر با تاريخ تربت حيدريه درهم آميخته است. از آثار باستاني شهر خواف مي توان از مسجد ملك زوزن در دشت خواف نام برد كه متعلق به قرن هفتم هجري است.

 مراكز ديدني

• مسجدملك زوزن
• مرسه غیاثیه ی خرگرد خواف
• آس باد های منطقه ی  خواف
• کوشک سلامه ی  خواف
• مزار پيراحمد خوافي
• بنای مزار خواجه یار خواف
• یخدو
• مسجدگنبد

صنايع و معادن

از صنايع و معادن اين شهرستان اطلاعات مستندي در دست نيست. قالي و قاليچه بافي‌از روزگار كهن در اين شهرستان رايج است. قالي‌هاي بافته شده با طرح‌هاي بلوچي و تركمني و نقش‌هاي وافي، گل‌كشميري وقاسم آبادي عرضه مي شود و مازاد آن به ساير نقاط عرضه مي‌شود. 

 کشاورزی و دام داری

كشت در اين شهرستان بيش‌تر آبی است. آب مورد نياز از كاريز، چاه،‌ رودخانه و چشمه تأمين می گردد. مهم ترين فرآورده های كشاورزی خواف، عبارت اند از: چغندر قند، پنبه، زيره، گندم، جو،‌ تره بار، انگور، انار، هلو، زردآلو، و انجير. هم چنين دامداری به صورت سنتی رواج داشته و شامل گوسفند، بز و گاو است. فرآورده های دامی به مصرف داخلی می رسد.  

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

خواف پيش از اين به نام های «روی»، «رود»، «رويه» و «روح» ناميده می شده است. «روی ruy» در به معنی چهره و آب بسيار و «رود» به معنی نهری، كه از جويبار های زيادی تشكيل می شود، آمده است. اما «روی ravi» به معنی ابر بسيار و آب فراوان و شيرين است. علت اين نام گذاری وجود رود های متعددی است که در پيرامون اين شهر وجود دارد. هنوز هم شهر خواف را «روی» و گه گاه «رود» نيز می گويند. بنا بر روايتی ديگر «خاف» شکل کهن کلمه «خواف» و نام ديگر به آفريد، پسر ماه فروردين است، كه از سيراوند خواف به منظور نوآوری در آيين زرتشت برخاسته بود.
خواف، در دوران پيش از اسلام، از سرزمين های پر رونق آيين زرتشتی بود. مردم اين ناحيه در سپيده دم اسلام، شهر خود را به منظور ديار امن تری ترك كرده و پس از سال ها آواره گی، سرانجام در كرانه هند به سرزمين گجرات رسيدند و در آن جا شهری را بنياد كردند، كه به يادگار سنگان خواف «سنجان» ناميده شد.
«خواف» و «زوزن» در سده های نخستين هجری قمری، از مراكز علمی پر رونق به شمار می آمده اند. قرار گرفتن اين دو شهر در جايگاه ارتباطی مهم بين حوزه های هرات، قهستان و نيشابور و در حقيقت قرار گرفتن آن ها در دل خراسان بزرگ، موجب شده بود كه خواف و پس از آن زوزن، محل داد و ستد انديشه ها باشند. خواف در دوره های بعدی، در قلمرو طاهريان، صفاريان سيستان، سامانيان، آل بويه، و… قرار گرفت و در زمان خوارزمشاهيان، ملوك زوزن برآن حكومت می كردند. ملوك زوزن نسبت به آبادانی خواف و زوزن علاقه زيادی از خود نشان داده آثاری از خويش بر جای گذارند. روزگاری نيز ملوك نيمروز و آل كرت، بر خواف حكومت كردند.
از وقايع مهم اين منطقه در دوران صفويه، می توان به لشگر کشی شاه اسماعيل صفوی به خواف در اوايل حكومت اش به منظور سركوب مراد بيگ تركمان اشاره کرد. ظاهرا خواف تا اوايل دوره شاه تهماسب صفوی، حكومت مستقلی داشته و در زمان سلطان محمد صفوی (986- 996 هـ . ق) مرشد قلی خان، به عنوان حاكم خواف تعيين می گردد.  

مشخصات جغرافيايي

شهرستان خواف، با بيش از 11 هزار كيلومتر مربع پهنه، در خاور استان خراسان رضوي، در كنار مرز ايران و افغانستان،‌ قرار دارد. اين شهرستان از شمال به شهرستان های تايباد و تربت حيدريه، از باختر به شهرستان های تربت حيدريه و گناباد، از جنوب به شهرستان قاينات و از خاور به افغانستان محدود است. آب و هوای اين شهرستان معتدل و خشك بوده و بيش ترين حرارت در تابستان ها، 42 درجه بالای صفر و كم ترين آن در زمستان ها، 10 درجه زير صفر است. ميانگين باران ساليانه اين شهرستان به 185 ميلی متر می رسد. 

منبع:

 http://www.soheilnets.com

http://khaf-rood.mihanblog.com

گردآورنده: 

نرگس ملک میرزایی