شهر بجنورد

بجنورد

نام بجنورد در كتاب هاي قديمي بوزنجورد آمده است. بوزنجورد معرب كلمه بيژن گرد است، ‌ ولي به مرور با اندك تحريفي به صورت بجنورد تلفظ مي شود. گرد به معناي شهر و آبادي است و بجنورد به معني شهر بيژن است. در شمال غربي بجنورد كنوني تپه‌اي قديمي وجود دارد كه آثار بسيار كهني از شهر تاريخي بيژن گرد را در خود جاي داده است و به بيژن يورت  معروف است. گفته مي شود كه بجنورد قديمي در محل همان تپه قرار داشته كه اكنون ساربان محله ناميده مي شود.

 مراكز ديدني

• آرامگاه باباتوكل
• پارک باباامان
• چشمه بش قارداش
• امامزاده سلطان سيدعباس
• عمارت مفخم

غاركنه گرم و غارگنج كوه از سایر دینی های بجنورد می باشد.

صنايع و معادن

صنايع موجود‌ در‌‌شهرستان‌بجنورد‌به‌دو‌دسته‌ي ماشيني ودستي تقسيم مي شوند. معادن سنگ هاي ساختماني متعددي در شهرستان بجنورد وجود دارند. صنايع پتروشيمى بجنورد و كارخانه هاى سيمان، پتروشيمى، كارخانه آلومينا، ريخته گرى و فولاد، سيمان و صنايع تبديلى مهم ترين صنايع اين منطقه را تشكيل مي دهند.

 کشاورزی و دام داری

كشاورزی اين ناحيه از شرايط مساعدی برخوردار بوده و فرآورده های آن گندم، جو، ‌پنبه، تره بار، بنشن، آلو، گيلاس، آلبالو، انگور، و سيب است. آب كشاورزی از رودخانه، كاريز، و چاه ژرف تأمين می شود. دام‌داری نيز در كنار كشاورزی وجود دارد و به دليل مراتع زيادی كه دارد، ‌فرآورده های آن، به ويژه روغن،‌ پشم و پوست، علاوه بر تأمين نياز داخلی،‌ به ديگر نقاط فرستاده می شود. فرش و قاليچه بافی با طرح های كردی و تركمنی، گليم و جاجيم بافی، پالاس بافی (فرش های محلی)، و … رايج است.

 مشخصات جغرافيايي

شهرستان بجنورد، با پهنه ای حدود 17.245 كيلومتر مربع، در شمال باختری خراسان، از نظر جغرافيايی بين 20 درجه و 38 دقيقه تا 42 درجه و 36 دقيقه پهنای شمالی و 50 درجه و 57 دقيقه تا 2 درجه و 56 دقيقه درازای خاوری، در بلندی 1210 متری از سطح دريا قرار دارد. اين شهرستان از شمال به كشور تركمنستان، از خاور به شهرستان های شيروان و اسفراين، از جنوب به شهرستان های اسفراين، سبزوار و استان سمنان، و از باختر به شهرستان های گنبد كاووس استان گلستان و شاهرود استان سمنان محدود است. فاصله مركز اين شهرستان (شهر بجنورد) تا مشهد از طريق راه آسفالته 244 كيلومتر است. آب و هوای اين شهرستان نيمه معتدل و مرطوب با زمستان های سرد و تابستان های گرم است. ريزش باران از اواخر مهرماه آغاز و تا ميانه آذر ماه ادامه دارد و ريزش برف از ميانه آذر ماه تا پايان اسفند ماه هر سال صورت می گيرد. به اين ترتيب بيش ترين درجه حرارت در تابستان 40 درجه بالای صفر و كم ترين آن در زمستان ها 15 درجه زير صفر است. ميانگين باران ساليانه آن به 250 ميلي متر می رسد. مسيرهاي دسترسي به شهرستان بجنورد عبارت اند از:
1- راه آسفالته درجه يك بجنورد – مشهد، به درازای 244 كيلومتر
2- راه آسفالته درجه يك بجنورد – تهران به درازای 700 كيلومتر
3- راه شنی بجنورد – اسفراين، به درازای 63 كيلومتر

 وجه تسميه و پيشينه تاريخي

نام قديم بجنورد در اصل «بيژن گرد» كه نامی باستانی است،‌ بوده است. از آن جا که «گرد» به معنی شهر و آبادی است، بجنورد به «شهر بيژن» معنی می شود. بيژن گرد به مرور زمان به «بوزن گرد»، «بوزن جرد» و «بجنورد» در آمده است. در شمال باختری بجنورد كنونی، تپه و آثار كهنی از شهر پيشين وجود دارد، كه «بيژن يورت» يا «بيژن يورد» خوانده می شود و می رساند كه همان بيژن گرد است و بجنورد پيشين در اين جا قرار داشته است. اين تپه را مردم «‌كهنه كند» (روستای كهنه) می نامند و اين نام فارسی كهن، در ميان مردم كرد زبان بجنورد می رساند، كه پيش از صفويان، اين جا به عنوان بجنورد پيشين و ويرانه ای بوده كه شهر كنونی پس از آن ساخته شده است. شهر بجنورد در روزگار باستان يكی از ولايت های پارت پيشين بوده است. بعضی گفته اند پيش از صد دروازه (شهرستان دامغان)، پايتخت پارت، شهر «اساك» بوده، كه آن را با بجنورد يا قوچان يكی دانسته اند. شهر بجنورد در دوران ساسانيان جزو قلمرو آنان شمرده می شده و تابع بخش خاوری استان خورآسان (خراسان) بوده است.
در سال 22 هـ . ق، بجنورد و ديگر نقاط خراسان توسط مسلمانان گشوده شد و تا ميانه سده 3 هـ . ق، از سوی نماينده گان خليفه بغداد اداره می شد. در 259 هـ . ق، يعقوب ليث صفاری سراسر خراسان را گرفت و بجنورد جزو قلمرو و حكومت صفاری شد. سپس سامانيان بر خراسان، از جمله بجنورد دست يافتند. تيمور لنگ نيز در 783 هـ . ق، بجنورد و ديگر شهرها و آبادی های اين منطقه را ويران كرد. در روزگار صفوی، بجنورد به علت جايگاه مناسب طبيعی، جغرافيايی و نظامی اهميت يافت. در زمان حكومت تولی خان -حكمران صفوی - شهر گسترش يافت و به سرعت نقش نظامی، بازرگانی و آموزشی خود را باز يافت. شاه عباس بزرگ، كردان زعفرانلو و شادلو را به اين ناحيه كوچ داد. پس از صفويان بجنورد جزو قلمرو افشاريان و قاجاريان شد و حاكمان آن بيش تر از سران ايل های ساكن در اين ناحيه انتخاب می شدند.

منبع:

http://hasan.yazdani.ir

گردآورنده: 

نرگس ملک میرزایی