شهرستان شاهرود
عده ای معتقدند که نام قديم شاهرود حنجره يا شخره (شاخره) بود که به تدريج تبديل به شاهرود شده است. بر اساس شواهد و مدارک تاريخی موجود تشکيل هسته اوليه شهر شاهرود به دليل دفاع از مهاجمان روی تپه های کم ارتفاع در دامنه کوه شمالی و غربی شاهرود ساخته شد و به تدريج همراه با برقراری امنيت در محل , رشد و توسعه يافت.
جنگل ابر شاهرود
رشد اين شهر در چند سال اخير به علت قرار گرفتن در مسير جاده اصلی تهران به مشهد چشمگير بوده است . به استناد برخی اشاره های تاريخی مندرج در متون و بعضی شواهد باستان شناختی.معماری موجود در داخل و خارج شهر کنونی راه عبور قافله ها و کاروانهايي که بزرگراه غربی - شرقی (جاده ابريشم) را طي می کردند, از آبادی يا روستای بزرگ شاهرود می گذشتند.
موقعيت ممتاز طبيعی و جغرافيايي و وجود چندين قلعه و دژ در اين مکان و اطراف آن جوابگوی اطراق و پناه ساکنان و کاروانيان در هنگام بروز خطر بود. در عين حال , وجود کاروان سرا و چاپارخانه در اين منطقه آن را به يکی از مراکز مهم يکجانشينی در منطقه تبديل کرد. به علاوه استعداد خاک و وفور آب برای آبادی شاهرود , موقعيت های ويژه ای را فراهم کرد که همگی منجر به تشکيل شهر در قرن های هفتم و هشتم هجری شد.
احداث مسجد جامع قديم در ميان باغها و بستانهای منطقه , باعث دگرگون شدن وضعيت شاهرود در بين روستاهای همجوار شد , زيرا مسجد جامع در دوران اسلامی به عنوان شاخص تمايز شهر از روستا به شمار می رفت. سپس قلعه هايي نوين به نام ولورا و قلعه سنگ برای دفاع از شهر ايجاد شد.
فرم معماری اين قلعه و همانندی های ساختاری آن با اجزا و عناصر مسجدهای دوره ايلخانی , روشنگر اين نظريه است که احداث قلعه ولورا اندکی بعد از مسجد جامع شهر برای حفاظت از ساکنان در مواقع ضروری صورت گرفته است . بر همين اساس می توان پنداشت محدوده شهر در محله بيد آباد فعلی , قديمی ترين قسمت از بافت قديمی شهر می باشد.
مراكزتاريخي وباستاني
جاذبه هاي طبيعي
اماكن زيارتي ومذهبي
صنايع و معادن
شهرستان شاهرود داراي صنايع ماشيني و دستي است. شاهرود از مهم ترين مراكز توليد قالی و قاليچه استان سمنان به شمار می رود. انواع بافته هاي داري از جمله گليم بافی، نمد مالی (روستای ابرسيج) و سفال گری از مهم ترين صنايع دستی اين شهرستان به شمار مي آيند. پرده های سنتی، حوله, شال گردن و پارچه های متقال زير ساخت قلمكار از صنايع دستی روستاهای بسطام بوده و علاوه بر آن جاجيم، چادرشب، پلاس، چوفا (چوخا) نيزاز توليدات دستي و با ارزش شهرستان شاهرود است.
صنايع ماشينی شهرستان شاهرود به كارخانه هاي تهيه خشك بار، توليد قند و شكر، كبريت سازی، موكت بافی و پارچه بافی محدود می شود. درمحدوده شهرستان شاهرود معادن متعدد و متنوعی وجود دارد كه معادن سيليس، سرب، منگنز، نمك، زغال سنگ، آهك و سنگ ساختمانی از جمله مهم ترين آن ها است.
کشاورزی و دام داری
اساس اقتصاد شهرستان شاهرود بر كشاورزی, دام داری و صنايع دستی استوار شده است. از نظر كشاورزی دراين منطقه از ديرباز فعاليت گسترده ای وجود داشته و انواع مختلف محصولات كشاورزی و باغی درآن توليد مي شده است. وفور محصولات كشاورزي در منطقه شاهرود سبب صادرات ميزان قابل توجهي از محصولات به ساير نقاط شده است. محصولات مهم كشاورزی منطقه شاهرود را گندم، جو، پنبه، برنج، تره بار، لوبيای روغنی، انگور، هلو، زردآلو، خرما و آلوزرد تشكيل مي دهند. اين منطقه از نظر دام داری نيز پر رونق بوده و يكی از نواحی مساعد براي اين کار به شمار می آيد. فرآورده های دامی به خصوص پشم، علاوه بر تأمين نيازمندی های منطقه ای، به ساير نقاط نيز صادر می شوند.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
براساس يك نظريه، نام قديمی شاهرود «حنچره» يا «شخره» (شاخره) بود كه به تدريج تبديل به شاهرود شده است. هم چنين گفته مي شود كه شهر شاهرود در جلگه‌اي حاصل خيز كه به وسيله رود شاه آبياري مي شود, واقع شده و نام خود را نيز از همين رودخانه گرفته است .
شواهد و مدارك تاريخی موجود، گواه آن است که پيشينه تاريخي اين منطقه به دوره هاي هفتم و هشتم هجري قمري مي رسد. تشكيل هسته اوليه شهر شاهرود كه با اهميت ترين شهر منطقه است, به دليل دفاع از مهاجمان، روی تپه های كم ارتفاع در دامنه كوه شمالی و باختری شاهرود بنا شده و به تدريج همراه با برقراری امنيت در محل، رشد و توسعه يافته است.
به استناد برخی اشاره های تاريخی مندرج درمتون و بعضی شواهد باستان شناختی و معماری موجود در داخل و خارج شهر كنونی، راه عبور قافله ها و كاروان هايی كه بزرگ راه باختری – خاوری جاده ابريشم را طی می كردند، از آبادی يا روستای بزرگ شاهرود می گذشته است.
موقعيت ممتاز طبيعی و جغرافيايی و وجود چندين قلعه و دژ در اين مكان و اطراف آن جواب گوی اطراق و پناه ساكنان و كاروانيان درهنگام بروز خطر بود. درعين حال وجود كاروان سرا و چاپار خانه دراين منطقه، آن را به يكی از مراكز مهم يك جا نشينی در منطقه تبديل كرد. علاوه بر آن استعداد خاك و وفور آب، ، موقعيت های ويژه ای را برای آبادی شاهرود فراهم كرد كه همگی منجر به تشكيل شهر شاهرود در قرن های هفتم و هشتم هجری قمری شد و درنهايت پس از گسترش آبادي هاي اطراف و اضافه شدن شهرهاي ديگر اين منطقه نام شهرستان به خود گرفت.
شاهرود به خاطر موقعيت نظامی خود، در زمان فتحعلی شاه قاجار رونق اساسی يافت. چند كاروان سرای بزرگ درآن ساخته شد و چندين كمپانی روسی در اين شهر تأسيس شد. يكی از نقاط تاريخی و باستانی اين شهرستان, بسطام است. بسطام دردوره سلجوقی بيش تر مورد توجه قرار گرفت ودردوره ايل خانان از زمان غازان خان به بعد، رونقی تازه يافت. رشد منطقه شاهرود در چند سال اخير به علت قرار گرفتن در مسير جاده اصلی تهران - مشهد قابل توجه و چشم گير بوده است.
مشخصات جغرافيايي
شاهرود يكی از شهرستان های استان سمنان است که از شمال به شهرستان های بجنورد، گرگان، از خاور به شهرستان های سبزوار، كاشمر، از جنوب به شهرستان طبس و خور و بيابانک (شهرستان نايين) و از باختر به شهرستان دامغان محدود می شود. مركز اين شهرستان از نظر جغرافيايی در 54 درجه و 58 دقيقه ی درازای خاوری و 36 درجه و 25 دقيقه ی پهنای شمالی واقع شده است. رشته كوه هاي البرز كه از حوالي آستارا شروع مي شود با پوشاندن سرتاسر نواحي شمالي شهرستان شاهرود به انتهاي خود مي رسد. براساس آخرين آمار جمعيتی در سال 1375 جمعيت اين شهرستان 212512 نفر بوده كه از اين رقم 104765 نفر جمعيت شهر شاهرود (مركز شهرستان) بر آورد شده است. مردم شهرستان شاهرود آريايی نژادند و به زبان فارسی با گويش محلی سخن می گويند. شهرستان شاهرود داراي راه هاي زميني و خط آهن است. مهم ترين راه هاي ارتباطي شهرستان شاهرود عبارتند از: راه اصلی شاهرود – مشهد به درازای 480 كيلومتر, راه اصلی شاهرود– تهران به درازای 412 كيلومتر, راه فرعی به سوی جنوب به درازای 116 كيلومتر به طرود, راه فرعی به سوی شمال باختری به درازای 50 كيلومتری تا شاه كوه, راهی به سوی شمال خاوری به درازای 130 كيلومتر تا آزادشهر. اين شهرستان و شهرهاي آن فاقد خط هوايي هستند.
منبع:
http://hamshahrionline.ir
http://multi-download.com
گردآورنده:
ندا محبی | 
