شهر اقلید

شهر اقلید

اقلید در فارسی به معنای كلید است و مفهوم حجازی آن، كلید گشایش سرزمین فارس است. گویی هر آن كس كه اقلید را فتح كند، فارس را فتح كرده است. از آثار قدیمی این شهرستان می‌توان به تل حاجی نوروز، تل خنجشت، تپه حسن‌آباد، تل چشمه وزوزن (مربوط به هزاره اول پیش از تاریخ) و كتیبه پهلوی (مربوط به دوره ساسانیان) اشاره كرد.

مراكزتاریخی وباستانی

• قلعه باستاني ايزدخواست
• آبشار تنگه براق
• تپه چشمه دزون
• تپه حاجی نوروز (تپه آهک پزی)
• تپه خون گشت
• تپه لتی
• تل آهک پزی
• تل بلهدون
• تل پاسگاه
• تل پهلوانی
• تل چشمه ای
• تل خرسی
• تل رئیسی
• تل سفید
• تل قلعه کهنه
• تل کل گر
• تل کلی محمد
• تل سیاه زمین
• تل قلعه شهر آشوب
• تل قلعه شیخ باقری
• تل گورستان سلاطین
• تل گورستان شهر آشوب
• تل چشمه سلاطین
• تپه‌های شهر بانه قطار آغاج
• حمام پهلوانی
• قلعه مهر علی فارسی
• محوطه اوجان
• تل مرورشکی
• تل نوشاد
• مجموعه گبر

صنايع و معادن

بزرگ ترين مركز صنعتی شهرستان اقليد كارخانه قند می باشد كه با ظرفيت اسمی روزانه 1500 تن مصرف چغندرقند سالانه در حدود ميانگين 27 هزار تن می باشد و بوسيله بخش خصوصی اداره می شود. دومين واحد صنعتی اين شهرستان شركت صنايع پلاستيک كوثر با ظرفيت اسمی ساليانه 2500 تن و عملی 3500 تن توليد انواع پلی اتيلن پايپ، سبک ، سنگين، پلی‌پروپيلن‌وپلی‌استايرن‌است. واحدهای صنعتی ديگر شامل كارخانه شيرپاستوريزه با ظرفيت اسمی 3000 تن شير در سال و ساير فراورده های لبنی از جمله ماست پاستوريزه، ماست موسير، پنير سفيد، خامه ، دوغ گازدار است. واحدهای صنعتی ديگر شامل شركت توليد و بسته بندی فرآورده های گوشتی شعبه اقليد با ظرفيت 9 هزارتن كشتار دام و 3600 تن بسته بندی انواع گوشت قرمز به صورت ساليانه است و هم‌چنين كارخانه آرد اقليد با ظرفيت 250 تن روزانه توليد آرد والسی كه بيش از 90% مراحل اجرايی آن اتمام يافته و در آينده نزديک به بهره‌برداری خواهد رسيد. با وجود داشتن استعدادهای بالقوه توليدات معدنی در اين شهرستان به دليل عدم سرمايه گذاری در اين بخش، غير از توليدات معدنی در خصوص شن ماسه فعاليت های توليدی ديگری انجام نمی پذيرد.  

کشاورزی و دام داری

در اقليد به سبب وجود آب فراوان و هوای مناسب، كشاورزی رونق دارد. از نظر كشاورزی اين شهرستان از موقعيت خاص كشاورزی برخوردار بوده و وجود پنج دشت مسطح و حاصل خيز و منابع طبيعی آبی قابل توجه اين منطقه را به يكی از مهم ترين قطب های كشاورزی استان فارس تبديل كرده است، هم اكنون ميزان 140 هزار هكتار زمين قابل كشت وجود دارد كه تا 200 هزارهكتار نيز قابل گسترش می باشد و عمده توليدات كشاورزی عبارتند از : گندم، جو، چغندرقند، سيب زمينی، حبوبات (نخود، لوبيا،عدس)، سيب درختی ، علوفه (يونجه ، اسپرس ، شبدر). علاوه بر توليد محصولات زراعی در اين شهرستان انواع محصولات باغی توسط كشاورزان توليد می شود كه براساس جديدترين آمار موجود با سطح زيركشت 8581 هكتار می باشد كه عمده ترين محصولات باغی عبارتند از سيب درختی ، بادام ، انگور ، گردو كه سطح زيركشت سيب درختی 3094 هكتار ، بادام (آبی 218 هكتار، ديم 2986) انگور (آبی 443 هكتار ، ديم 839 هكتار) و گردو 391 هكتار می باشد، باغ داران محصولات ديگر از جمله زردآلو، آلبالو، گيلاس، هلو، شليل، شفتالو، انواع آلو، انواع گوجه، به، گلابی، خرمالو، انار، توت، انجير، سنجد و زعفران نيز توليد می شود.
شهرستان اقليد يكی از شهرستانهای مستعد دامپروری می باشد كه تقريباً حدود 400 هزار واحد دامی ، توسط حدوداً 500 بهره بردار(دامدار و دامپرور) در بافت شهر و روستاهای شهرستان نگهداری می شوند و در طول شش ماه از سال بيش از 50 هزار نفر از عشاير بدليل ييلاقی بودن منطقه به اين شهرستان كوچ می نمايند كه اين امر موجب رونق دام پروری گرديده و ساليانه ميزان قابل دام به صورت زنده مازاد بر نياز شهرستان به استانهای يزد، اصفهان ، فارس صادر می گردد. اخيراً نيز با احداث و راه اندازی مجتمع گوشت اين شهرستان ، انواع دام های مختلف از دام داران منطقه توسط اين مجتمع خريداری و پس از كشتار ، بسته بندی گرديده و به ساير نقاط كشور ارسال می گردد. دام داری بر عهده تيره های گوناگون ايل ها است و دام ها شامل گاو، گوسفند، بز و شتر است. انواع فرآورده های دامی و لبنی از محصولات بخش دام داری اين شهرستان می باشد.  

مشخصات جغرافيايي

اقليد واقع در طول جغرافيايی 52 درجه و 41 دقيقه و عرض جغرافيايی 30 درجه و 53 دقيقه و بلندی 2230 متری از سطح دريا می باشد. اقليد يكی از شهرستان های استان فارس است كه از شمال و شمال‌خاوری با شهرستان آباده، از جنوب خاوری با شهرستان خرم بيد، از جنوب با شهرستان مرودشت، از باختر با شهرستان سپيدان و استان کهگيلويه و بوير احمدو از شمال باختر با شهرستان سميرم از استان اصفهان هم مرز است. چون اين سرزمين كوهستانی است چشمه سارهای فراوان دارد كه بيش‌تر آن ها، سرچشمه‌های رودخانه كر هستند. جمعيت شهرستان اقليد درسال 1375 تعداد 80947 نفر بر آورده شده است. شغل‌اصلی مردم اقليد كشاورزی، دام داری، پيشه وری، بازرگانی، كارگری و فرش بافی است. مسيرهاي اين شهرستان به مناطق اطراف عبارت اند از:
- راه آسفالته ای كه از اقليد به سوی شمال خاوری كشيده شده كه اقليد را به جاده اصفهان - شيراز در آبادی سورمق متصل می سازد. در ازای اين راه 18 كيلو متر است.
- راه اقليد - آسپاس كه 48 كيلومتر است و از اقليد به سوی جنوب باختری می رود و به آبادی آسپاس می رسد.
- جاده ای كه از سوی شمال از اقليد به سوی آبادی های صغاد بهمن و سپس به ايزد خواست و شهر سميرم می رسد.
- راه های ديگری كه مركز بخش اقليد را به آبادی های پيرامونش می رساند.  

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

اقليد درعربی يعنی كليد واحتمالا يک كلمه يونانی می باشد. اين شهر به دروازه فارس مشهور بوده و درگذشته يكی از بلاد مهم به شمار می رفته است. كليد به مرور زمان به كليل و بعد به اقليد تغيير نام پيدا نمود و هنوزهم عده ای به آن كليل می گويند و مفهوم مجازی آن، كليد گشايش سرزمين فارس است. به اين معنی که هر كس می خواسته فارس را فتح كند، اول بايستی اقليد را فتح كند. اقليد شهر كهن سالی است و در دوران های پيش از اسلام منطقه آبادی بوده است. هم اكنون ازدوران ساسانيان چند اثر ارزنده در اقليد و پيرامون آن وجود دارد كه حوض دختر گبر با سنگ نوشته پهلوی اش يكی از آن هاست. در فارسنامه ابن بلخی درباره اقليد چنين نوشته شده است : « اقليد شهركی كوچک است و حصاری دارد و جامع و منبردارد و هوای آن در سردسير معتدل است و درست، آب آن خوش است و روان، [ و در آن ] ميوه باشد از هر نوعی ... ». هم چنين در فارسنامه ناصری نيز درباره اقليد چنين می خوانيم : « اقليد پنج فرسخ جنوبی آباده است در دامنه كوهی افتاده است. رودخانه از ميان آن جاری است در دو جانب اين رودخانه باغ های پر از درختان سردسيری است مكانی با صفا و نزهت گاهی دلگشا است ». 

منبع:

http://www.anjomanabfars.ir

http://www.amasterpiece.ir

 گردآورنده:

 کاوه ملک میرزایی