شهر نی‌ریز

مسجد جامع نی ریز

آثار به دست آمده از غارهای حوالی دریاچه بختگان نشانگر قدمت تمدن در این ناحیه است. نی‌ریز در زمان هخامنشیان یكی از مراكز مهم سلاح‌سازی بود و نام نی‌ریز احتمالاً از نیزه ریز گرفته شده است. در الواح گلی تخت‌جمشید، نام ناریزی را منطبق با نی‌ریز دانسته‌اند.

در این شهر یكی از قدیمی‌ترین و مهمترین بناهای قرن چهارم هـ.ق. یعنی مسجد جامع قرار گرفته كه گفته می‌شود آتشكده‌ای بود كه پس از ظهور اسلام به مسجد تبدیل شده است اما تاریخ قدیمی مسجد سیصد و شصت و سه هجری قمری است و به گفته مقدسی،‌ بنای اصلی آن متعلق به سال سیصد و چهل ه.ق است كه از آثار دوره سلسله آل‌بویه به شمار می‌رود. این منطقه در زمان داریوش اول از شهرهای آباد و پرجمعیت فارس بود.

ناریزی به معنای كارگاه اسلحه‌سازی است. در آن زمان بیش از هفتصد كارگاه نیزه، شمشیر و زره‌سازی در آن وجود داشت و در واقع مركز تولید سلاح و اسلحه خانه داریوش بوده است شهر نی‌ریز از زمان هخامنشیان تا به حال، سه بار دستخوش تهاجم، سیل و عوامل طبیعی قرار گرفته و برای بار چهارم در محل فعلی بنا شده است.

اماكن دیدنی ، تاریخی ، زیارتی و مذهبی

• مسجد جامع نی ریز
• آتشکده‌ی بهرام
• خانه تاریخی فاتح
• منزل میرزا محمد باقر جاوید
• منزل حیدری
• پیر مراد نی ریز
• مسجد جامع سید علی
• مسجد بازار گیوه دوزان
• مسجد چنار شاهی
• مسجد ابوالفضل
• قبرستان میرشهاب الدین احمد نیریزی
• قلعه اس پی آر
• بنای یادبود میرزا احمد نیریزی
• آبشار تارم نی ریز
• دریاچه‌های طشك و بختگان
• چشمه پلنگان
• تنگ زی طشك
• تنگ پلنگان
• تنگ جزین یا گزین
• تل کمین
• حیات وحش نی ریز

کشاورزی و دام داری

اساس و پايه اقتصاد شهرستان نيريز بر كشاورزی، دام داری، فرش بافی و پيشه وری است. كشاورزی به صورت های صنعتی و دستی انجام شده و آبياری زمين های تحت كشت از طريق چشمه ها،‌ كاريزها و چاه های متعدد تامين می گردد. محصولات عمده كشاورزی اين شهرستان گندم، جو، پنبه، چغندر قند، كنجد، ذرت، انار، بادام و تره بار است. دام داری در شهرستان نيريز رونق فراوان داشته و پرورش گاو و گوسفند مانند بيش تر مناطق اين استان از اهميت خاصی برخوردار است.  

مشخصات جغرافيايي

شهرستان نيريز از شمال به استان يزد، از شمال باختری به شهرستان ارسنجان، از جنوب به شهرستان داراب، از خاور به استان کرمان، و از باختر به شهرستان استهبان و درياچه بختگان محدود می شود. شهر نيريز مركز شهرستان نيريز در طول جغرافيايی 54 درجه و 19 دقيقه و عرض جغرافيايی 29 درجه و 12 دقيقه و ارتفاع 1595 متری از سطح دريا واقع شده است. آب و هوای شهرستان نيريز معتدل بوده و درياچه بختگان در 18 كيلومتری باختر قرار دارد. شهرستان نيريز در سرشماری سال 1375 تعداد 91645 نفر جمعيت داشت. مردم اين شهرستان از آريايی نژاد، مسلمان و شيعه مذهبند و به زبان فارسی صحبت می كنند.
نيريز در مسير راه آسفالته شيراز – سيرجان قرار گرفته و راه هايی كه از آن منشعب می شود عبارتند از :
- راه آسفالته نيريز – استهبان به طرف جنوب باختری به طول 37 كيلومتر.
- راه آسفالته نيريز – سيرجان به طرف شمال خاوری به طول 180 كيلومتر.  

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

آثار به دست آمده از غارهای‌حوالی درياچه بختگان نشان‌گر قدمت تمدن در اين ناحيه است. نيريز در زمان هخامنشيان يكی از مراكز مهم سلاح سازی بود و نام نيريز احتمالا از نيزه ريز گرفته شده است. در الواح گلی تخت جمشيد، نام ناريزی را منطبق با نيريز دانسته‌اند. ناريزی به معنای كارگاه اسلحه سازی است. در آن زمان بيش از 700 كارگاه نيزه،‌ شمشير و زره سازی در آن وجود داشته و در واقع مركز توليد سلاح و اسلحه خانه داريوش بوده است. شهر نيريز از زمان هخامنشيان تا به حال،‌ سه بار دست‌خوش تهاجم، سيل و عوامل طبيعی قرار گرفته و برای بار چهارم در محل فعلی بنا شده است. به روايتی ديگر چون اين شهر در نزديكی درياچه بختگان قرار گرفته و اطراف اين درياچه نی فراوان وجود داشته، به آن نی زار گفته‌اند كه به مرور ايام به نيريز تبديل شده است. اين منطقه در زمان داريوش اول از شهرهای آباد و پر جمعيت فارس بود. 

منبع:

http://aghilanushe.persianblog.ir

http://www.asriran.com

http://nabzeneyriz.ir

http://www.hamshahrionline.ir

 گردآورنده:

کاوه ملک میرزایی