شهرستان سقز

جنگلهای سقز

مي گويند كه اين شهر با نام ايزيرتا در نخستين اتحاد ماد، پايتخت مادها بود. سركردگان ماد در اطراف شهر استحكاماتي براي خود ساختند كه از آن جمله زيويه و قپلانتوي كنوني (آدامائيت) را مي‌توان نام برد. در اين زمان سارگن دوم پادشاه آشور به سرزمين ماد تاخت، مادها شكست خوردند و ايزيرتا، زيويه و آدامائيت را ويران كرد.

این هم تصویری زیبا از سیمینه رود ( تاتائو )

پس از آن سكاها به تحديد بناي اين شهر پرداختند و سقز را به نام اسكيت (ساكز) به‌عنوان پايتخت خود انتخاب كردند. نام امروز سقز از نام قوم سكه- سكا- اسكيت- سكز به يادگار مانده و سكز همان ساكز است. دو وجه تسميه ديگر نيز براي اين شهر نقل شده است؛ يكي به دليل درخت حبه‌الخضر يا ون است كه گويا در اطراف سقز وجود داشت و ديگر اين كه، اين شهر را سه دختر ساخته‌اند و لذا سه قز (قز در تركي به معني دختر) ناميده مي‌شد.شهر سقز سابقاً در دشتي در جنوب غربي شهر فعلي قرار داشت كه اكنون به كهنه سقز يا سقز كهنه معروف است.

شهر فعلي ابتدا در اطراف بازار به‌وجود آمد و قديمي‌ترين محله، همان محله بازار شهر است كه بعداً در اثر ارتباط تبريز، سنندج و بانه طرفين جاده‌هاي آن آباد شد. در حال حاضر‌ موقعيت طبيعي و  نحوه استقرار شهر در دامنه ارتفاعات و رودخانه‌اي كه از كنار آن جاري است، اين شهر را به يكي از زيباترين و ديدنی‌ترين شهرهاي كردستان مبدل ساخته است.

مراكز ديدني و تاريخي

• قلعه زيويه
• تپه زيويه
• مسجد دو مناره 
• سيمينه رود

صنايع و معادن

از صنايع و معادن شهرستان سقز اطلاعات مستندي در دست نيست.  

کشاورزی و دام داری

اساس اقتصاد شهرستان‌بسقز بر‌كشاورزی،باغ‌داری‌و‌دام‌پروری استوار است. از محصولات عمده كشاورزی و باغ‌داری می‌توان گندم، جو، بنشن، نباتات‌علوفه‌ای، انگور، گردو، سيب، بادام، گيلاس، هلو، زردآلو و توت را نام برد. هم‌چنين دام‌داری و دام‌پروری نيز مانند ساير نواحی كردستان بسيار متداول بوده و شامل پرورش گوسفند، بز و گاو می شود. پرورش طيور علاوه بر طريق سنتی، به شيوه مدرن نيز انجام می شود که شامل پرورش مرغ جهت مصارف گوشت و تخم مرغ مي‌شود. زنبورداری از مشاغل رايج بوده و زارعين علاوه بر فعاليت های كشاورزی، به اين كار نيز اشتغال دارند.  

مشخصات جغرافيايي

شهرستان سقز يكی از شهرستان های استان كردستان از نظر جغرافيايی در 46 درجه و 16 دقيقه ی درازای خاوری و 36 درجه و 14 دقيقه ی پهنای شمالی و در ارتفاع 1500 متری از سطح دريا واقع است. شهرستان سقز از شمال به تكاب، شاهين دژ و بوكان (آذربايجان غربی)، از خاور به ديواندره، از باختر به بانه و از جنوب به مريوان محدود می گردد. سقز در نقاط كوهستانی واقع شده که هوای آن در زمستان بسيار سرد و در تابستان گرم می باشد. در زمستان گاهی برف های سنگين می بارد و در پاييز و بهار ريزش باران اغلب چندين روز متوالی ادامه دارد. شهر سقز مركز شهرستان در سر سه راهی سنندج ـ مياندوآب و بانه واقع شده است. راه های سقز عبارتند از:
ـ سقز - سنندج به درازای 205 كيلومتر
ـ سقز -ا مياندوآب به درازای91 كيلومتر
ـ سقز – بانه به درازای 65 كيلومتر
ـ سقز - تبريز از طريق مياندوآب به درازای 260 کيلومتر
ـ سقز به اروميه از طريق مهاباد به درازای 272 كيلومتر و از طريق بانه و سردشت به درازای 263 كيلومتر
ـ راه سقز به مرز ايران و عراق در مسيری مستقيم به درازای 70 كيلومتر 

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

در نخستين اتحاد ماد، شهر سقز با نام ‹‹ايزيرتا›› پايتخت مادها بود. فرماندهان ماد در اطراف شهر استحكامات ‹‹زيويه›› و ‹‹قپلانتوی›› كنونی (آدامائيت) را برای خود بنا کردند. در اين زمان سارگن دوم - پادشاه آشور - به سرزمين ماد تاخته و آن ها را شكست داد و «ايزيرتا»، «زيويه» و «آدامائيت» را ويران ساخت. پس از آن سكاها (سكه) به تجديد بنای اين شهر پرداخته و سقز را به نام «اسكيت» (ساكز، سكز) به عنوان پايتخت خود انتخاب كردند.
شهر سقز سابقا در دشتی در جنوب باختری شهر فعلی قرار داشت، كه اكنون به «كهنه سقز» يا «سقز كهنه» معروف است. شهر فعلی ابتدا در اطراف بازار به وجود آمد از اين رو قديمی ترين محله شهر، محله بازار است كه بعدها در اثر ارتباط تبريز، سنندج و بانه طرفين جاده های آن آباد شد. در حال حاضر، موقعيت طبيعی و نحوه استقرار شهر در دامنه ارتفاعات و گذر رودخانه از كنار آن، اين شهر را به يكی از زيباترين شهرهای استان كردستان تبديل كرده است.

منابع:   

goshachayoghlo.blogfa.com 

http://www.wikipg.com

گردآورنده:

محمد صفوی سهی