شهر گرگان
شهر گرگان
شهر گرگان يا همان اسنرآباد بر اساس متون مکتوب ، آثار تاريخی چندين هزار ساله دارد . بافت قديمی به جا مانده در استرآباد غالبا متعلق به دوران صفويه، زنديه و علي الخصوص وابسته به سبک دوران قاجار است. در معماری بافت قديم، عواملی مثل آب، زمين، تابش نور خورشيد و همچنين عوامل اجتماعی و فرهنگی نقش به سزايي داشته است.
گرگان توسط بارويي به طول شش کيلومتر محصور بوده است و بر نقاط مختلف اين بارو و به فاصله های معين برج‌هايي قرار داشت که در آنها قراولان از شهر محافظت می کردند، رفت و آمد ازچهار دروازه انجام می گرفت.
شهر گرگان
در حاشيه بيرونی باروها خندقی عميق حفر شده بود که از خاک آن باروها را بنا کرده بودند. از اواسط حکو.مت قاجار استرآباد به سوی تخريب و ويرانی کامل رفت و در اوايل حکومت پهلوی اول باقی مانده آن‌هم از بين رفت و با معماری و فرم امروزی دوباره شکل گرفت.
مراكزتاريخي و باستاني
جاذبه هاي طبيعي
چشم اندازهاوجنگل ها
کشاورزی و دام داری
آب كشاورزی‌از رود،كاريز، چشمه و چاه ژرف تأمين می‌شود و محصولات عمده كشاورزی عبارتند از: پنبه، گندم، جو، سويا، توتون، تره بار و برنج. دام‌داری نيز در اين شهرستان رواج دارد و محصولات دامی اين شهرستان به ساير شهرستان ها صادر می‌شود.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان گرگان مركز استان گلستان‌است و شهر گرگان مركز شهرستان در 142 كيلومتری شمال خاوری شهر ساری و در مسير راه اصلی مشهد – تهران است. گرگان در درازای جغرافيايی 54 درجه و 26 دقيقه و پهنای جغرافيايی 36 درجه و 50 دقيقه واقع است. آب و هوای آن معتدل و مرطوب و ميزان بارندگی سالانه به طور متوسط حدود 350 ميلی متر است. همسايه‌هاي گرگان از شمال و شمال خاوری گنبدكاووس، از خاور علی آباد، از شمال باختری و باختر بندر تركمن، از جنوب باختری كردكوی، و از جنوب شهرستان های دامغان و شاهرود هستند. بر اساس سرشماری 1375 جمعيت شهرستان گرگان 421770 نفر بود. مردم گرگان به زبان فارسی با گويش محلی و تركمنی سخن می گويند.
مسيرهاي ارتباطي به اين منطقه عبارتند از:
راه گرگان – مشهد به سوی جنوب خاوری به درازای 566 كيلومتر
راه گرگان – ساری به سوی جنوب باختری به درازای 142 كيلومتر
راه های فرعی متعدد به روستاهای پيرامونش.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
با نام گرگان دو شهر گرگان قديم يا جرجان و گرگان فعلی يا استرآباد مورد توجه قرار می‌گيرد. گرگان قديم يا جرجان در 3 كيلومتری شمال گنبد كاووس (گنبد قابوس) فعلی قرار داشت. شهر گنبد قابوس كه پس از جرجان به وجود آمد، جزو ناحيه گرگان قديم محسوب می شود. گرگان در دوره قبل از اسلام نيز يكی از ايالت های مهم ايران محسوب شده در بيش‌تر ادوار، ايالتی مستقل به حساب می آمد، اما در بعضی از دوره ها جزو پارت و خراسان بوده است. در دوره هخامنشيان، پدر داريوش اول مدتی حكمران آن جا بود. اين شهر در گذشته مركز تركمن صحرا بود و در اثر حملات مغول و سپس تيمور، ويران شده و كم كم قابوس فعلی در نزديك آن رو به ترقی و توسعه نهاد.
مطالعات انجام شده نشان می دهد كه در قديم شهری به نام گرگان (جرجان) كه رودخانه گرگان نيز از ميان آن می گذشت وجود داشت كه نيمه خاوری آن را گرگان و نيمه باختری آن را بكرآباد می ناميده اند. اين شهر در قرن چهارم هجری قمری مخصوصا در زمان شمس المعالی قابوس بن وشمگير اهميت و شكوه خاصی داشت. در اين دوره دانشمندانی هم چون بوعلی سينا، ابوريحان بيرونی و ابوبكر خوارزمی در اين شهر به بحث و مجادله در مسايل علمی می پرداختند. اين شهر از قرن چهارم هجری قمری به بعد اهميت خود را كم كم از دست داد و در اثر حمله مغول تخريب و در دوره های بعد به خرابه ای مبدل گشت. گرگان قديم (جرجان) يكی از پايتخت های آل زياريان بود. آرامگاه قابوس زياری كه فعلا در سمت شمال گنبد واقع شده است، در زمان قديم داخل شهر جرجان قرار داشته است. استرآباد را در زمان صفويه دارالمومنين می ناميدند، زيرا سادات زيادی در آنجا سكنی و حكومت داشتند. در زمان نادر به علت هجوم تركمن ها بارويی برگرد آن كشيدند. گرگان کنونی تا اواخر دوره قاجاريه به نام استرآباد مشهور بود و بعد از دوره قاجاريه گرگان ناميده شد. در دوره قاجاريه اين ناحيه مركز ايل قاجار بود. بعد از آن به تدريج جلوه های شهری جديد و مدرن در آن نفوذ كرد و در دهه های اخير به اوج خود رسيد.
منابع:
http://anjoman.tebyan.net
http://www.hamshahrionline.ir
http://fa.wikipedia.org
گردآورنده:
حسین تجلی زاده خوب | 
