شهرستان بندر ترکمن

اسکله بندر ترکمن

شهر ترکمن از شهرهای غرب استان گلستان است که از طرف شمال به جمهوری ترکمنستان و از طرف جنوب شرقی به شرستانهای گرگان و علی آباد و از طرف جنوب به شهرستان  کردکوی و از طرف غرب به دريای مازندران و شهرستان بندر گز ارتباط دارد. اين شهرستان‌ صد و نود هزار کيلومتر مربع مساحت دارد و دارای دو بخش سی دهستان و دو شهر بندر ترکمن و گميشان می باشد.

بندر ترکمن، شهري است در غربي‌ترين نقطه استان گلستان. نام آن پيش از انقلاب ايران «بندر شاه» بود. اين شهر مرکز شهرستان ترکمن است.

بندرترکمن جزو شهرهايي است که در ابتداي کار راه آن در ايران ريل‌هاي راه آهن به آن کشيده شد. اين شهر درسال 1306 خورشيدي به فرمان رضاشاه بنياد شد و سال بنياد شهرداري آن 1309 مي‌باشد.
بندر شاه در قديم داراي سه اسکله بود که اکنون بازمانده‌هايي از آن‌ها به‌جا مانده.
بر طبق سرشماري رسمي، در سال 1384، جمعيت آن (بخش مرکزي شهر بندرترکمن) بالغ بر 46900نفر بوده‌است. از نقاط گردشگري آن مي‌توان به جزيره آشوراده در حدود يک کيلومتري ساحل آن اشاره نمود که تا چند سال قبل مسکوني بوده‌است. اين جزيره در حال حاضر در اختيار شيلات قرار گرفته‌است. اکثريت مردم اين شهر ترکمن و سني مذهب مي‌باشند، ولي اقوام ديگر من جمله فارس‌ها، ترک‌ها، قزاق‌ها، مازندراني‌ها،ارامنه و سيستانيها و... در کنار هم زندگي مي‌کنند.

تا پيش از سال 1305 هجري شمسي نامي از اين بندر در هيچ يک از منابع چاپي به چشم نمي‌خورد. سالنامه رسمي کشور در اين سال دلايل ايجاد اين شهر جديد را بالا آمدن عمق خليج ميانکاله و در نتيجه کاهش عمق آبخور بندر جز (گز فعلي) اعلام کرد. اين شهر اولين شهر ايران است که به طور کامل توسط معماران تحصيل کرده نوين طراحي و معماري شده‌است. خيابانهاي منظم و ميادين وسيع آن نيز بر خلاف شبکه تارعنکبوتي اکثر شهر‌هاي ايران نشان از همين معنا دارد.

دیدنی های بندر ترکمن:

• قزل آلان یا دیوار سرخ گرگان  ( اين ديوار بزرگترين ديوار جهان پس از ديوار چين است.)
• آشورا ده
• دشت تركمن، صحراى آرزوها
• خانه‌هاي چوبي گومش تپه
• مختومقلی فراغی
• دوشنبه بازار بندر ترکمن
• تالاب گميشان
• مجموعه تالاب‌هاي آق‌قلا و اترك
• درياي خزر
• بندر آبسکون

شهرستان تركمن در باختري ترين حد استان گلستان واقع شده است. اين شهرستان از شمال به كشور تركمنستان، از جنوب به گرگان و كردكوي، از باختر به درياي مازندران و بندرگز و از خاور به شهرستان آق قلا محدود مي شود. سواحل درياي مازندران و شيوه‌ي معيشت و زندگي عشاير تركمن در اين ناحيه زيباترين و مهم ترين جاذبه هاي گردشگري اين منطقه را تشكيل مي‌دهند. شهر ترکمن در دوره پهلوی اول و به عنوان قرارگاه نظاميان برای سركوبی عشاير اين منطقه احداث ‌شد. با اتصال اين شهرستان به راه ‌آهن سراسری، بر اهميت اين شهر به لحاظ نقش اقتصادی و ارتباطی در استان افزوده شد. اسكان عشاير و احداث اسكله برای ايجاد فعاليت ‌های بندری از عوامل اصلی پيشرفت شهر بوده است. مهم‌ترين صنايع دستي شهرستان بندر تركمن را قاليچه بافي، گليم بافي، قالي بافي و جاجيم بافي تشكيل مي‌دهند. هم‌چنين بايد از چادر و بند چادرهاي تركمني، حصيربافي، نخ ريسي، پارچه بافي، نمدمالي و زيلوبافي نام برد كه مواد خام را از اين محل تهيه مي كنند.

قالي و قاليچه بافي در شهرستان تركمن به اين شكل انجام‌مي شود كه در اغاز و انجام هر قالي و قاليچه چند سانتي متر گليم بافته مي‌شود كه تركمن ها آن را با اعتقاد بر ان كه هر چيزي بر خاك استوار است توپراق به معناي خاك مي نامند پس از آن‌كه 2 سانتي متر توپراق بافته شده ريسماني كه معمولا دورنگ و اغلب به رنگ‌هاي سياه و سفيد است بر آن مي ريسند گويي گيسوي باريك بر گونه قالي مي آويزند اين ريسمان را ساج باقي به معني بندمو مي نامند برخي از تركمن ها به آن الجه يعني سياه و سفيد مي آويزند گيسوانشان را با همين ساچ باقي مي بافند و در انتهاي هر گيسو هم منگوله اي طلايي مي آويزند دختر تركمن با قرار دادن اين بندگيسو در هر قطعه فرش كه مي بافد يادگاري از خود بر آن باقي مي گذارد.
در قالي تركمن دسته اين گل‌هاي تركمن به نام ايل‌ها معروفند و معمولا با نام ايل به كار مي رود. مثل سالور گل و تكه گل كه از قديمي ترين نمونه هاي قالي تركمن اينها مهمترين نقش مايه هاي قالي اين قومند در واقع بيش از هر نماد يا نشان ديگري دليل وابستگي بافته به ايل ويژه اي هستند. بافت گليم نيز در بين تركمن ها از رواج كامل برخوردار است. گليم ياپلاس؛ بافته اي است كه قدمت توليد آن به هزاران سال مي رسد. نقش‌هاي گوناگوني در گليم ياپلاس تركمني وجود دارد نقشي كه آن گل مي گويند؛ گلي است شكفته و با نه گلبرگ. (نه در فرهنگ تركمن عدد مباركي است)

افتصاد بندر ترکمن

اقتصاد شهر بر اساس راه آهن و بندر طراحي شده بوده که با بالا آمدن عمق دريا و کاهش آبخور کشتيها، امروزه عملا خاصيت بندر تجاري ندارد و تنها مواد سوختي و نفت خام در مقياس بسيار ناچيز به مقصد نيروگاه‌هاي منطقه تخليه مي‌گردد. اقتصاد شهر در حال حاضر بر اساس توليد فرش و گليم، صيد و توليد خاويار، کشاورزي و صنايع دستي رونق اندکي دارد. بندر اميرآباد در نزديکي بهشهر مازندران جايگزين بندر تجاري منطقه شده‌است.
فرش ترکمني، پشتي ترکمني، روسريهاي زنانه و صنايع دستي ترکمنها مهمترين سوغاتي اين شهر هستند. ضمن آنکه در اعياد قربان و فطر نيز اين منطقه ديدني است. اين دو عيد بزرگترين عيد ترکمنها به شمار مي‌روند. مسلما از لحاظ رسيدگي به جاذبه‌هاي گردشگري اين شهر اجحاف و کوتاهي هاي فراواني شده که کم کم اين وضعيت رو به بهبود است ولي اميد است تا اين جاذبه‌هاي با کمي همت مسئولان بيشتر به چشم بيايد رسيدگي لازم شده تا از طريق همين جاذبه‌ها نرخ بيکاري کاهش چسم گيري داشته باشد .

منبع:

http://www.behrah.com

http://www.irancities.ir

 گردآورنده:

حسین تجلی زاده خوب