|
املش يكي ديگر از شهرستان‌هاي زيباي استان گيلان است كه بازديدكنندگان خود را به ياد مناظر طبيعي اروپا مي‌اندازد. اين شهرستان از شمال به لنگرود، لاهيجان و آستانه اشرفيه، از خاور به رودسر، از جنوب به رودبار، از باختر به سياهكل و از شمال باختري به رشت محدود ميشود. مناظر زيباي اين شهرستان شامل رودخانه، جنگل و دسترسي به سواحل درياي مازندران مي شود و مسجدهاي قديمي و تاريخي همراه بقعه هاي امام‌زاده ها بخشي از ديدني هاي شهرستان املش را تشكيل مي‌دهند.
عکس: املش - حسین آباد
مکان های دیدنی و تاریخی
مناظر زيباي اين شهرستان شامل رودخانه، جنگل و دسترسي به سواحل درياي مازندران مي شود و مسجدهاي قديمي و تاريخي همراه بقعه هاي امام‌زاده‌‌ها بخشي از ديدني‌هاي شهرستان املش را تشكيل مي‌دهند. مسجد جامع تميجان و مسجد گيلا کجان از مهم ترين اين بناها به شمار مي روند.
يخچال طبيعي ملجه دشت نیز از مکان های دیدنی است.
صنايع و معادن
از صنايع و معادن اين شهرستان اطلاعات مستندي در دست نيست.
کشاورزی و دام داری
كشاورزي اصلي ترين شغل ساكنان اين سرزمي است. آب كشاورزی از رودها تأمين می شود و مهم ترين محصولات كشاورزی آن را برنج، چای، تره بار و مركبات تشكيل مي‌دهند.
مشخصات جغرافيايي
املش در طول جغرافيايی 50 درجه و 11 دقيقه و عرض جغرافيايی 37 درجه و 6 دقيقه قرار دارد. اين شهرستان از شمال به لنگرود، لاهيجان و آستانه اشرفيه، از خاور به رودسر، از جنوب به رودبار، از باختر به سياهكل و از شمال باختري به رشت محدود ميشود. آب و هوای آن معتدل و مرطوب و ميزان بارندگی سالانه به طور متوسط 1000 ميلی متر است. رود شلمان رود از باختر شهر املش می گذرد. شهرستان املش يكی از شهرستان های استان گيلان است. شهر املش در 22 كيلومتری جنوب غربی رودسر، در 10 كيلومتری جنوب راه اصلی رودسر – لنگرود است.
وجه تسميه و پيشينه تاريخي
واژه املش ريشه تركی دارد و از آبلش و صولش به معنی آبگير گرفته شده است، و به مرور زمان به املش تبديل شده است. املش منطقه بسيار زيبايی است كه حين عبور از آن در هر پيچ و خمی شخص بي‌اختيار به ياد مناظر طبيعی انگلستان می افتد. اين منطقه مسكن تقريبا دويست خانوار از صوفيان است كه ناحيه رانكوه، متعلق به آن ها است.
مختصات جغرافيايي:
شهرستان املش با وسعتي حدود 5/469 كيلومتر مربع در مختصات جغرافيايي36 درجه و50 دقيقه تا37 درجه و 8 دقيقه عرض شمالي از خط استواو 50 درجه و 60 دقيقه تا50 درجه و16 دقيقه طول شرقي از نصف النهار مبدا و در فاصله 75 كيلومتري شهر رشت, مركز استان گيلان واقع شده است . اين شهرستان از شمال به دو شهرستان لنگرود و رودسر از غرب و جنوب به شهرستان سياهكل و از شرق به رحيم آباد رودسر محدود است .
آب و هواي املش به علت قرار گرفتن در كنار ارتفاعات سرسبز و ييلاقات، بسيار مطبوع مي‌باشد. قوميت مردم املش گيلك با لهجه بيه پيش (شرق گيلان) وگويش املشي تكلم مي‌كنند. مردم املش داراي اعتقادات مذهبي بسيار قوي و اثني عشري مي‌باشند اين شهرستان نيزدر قديم مركز فرمانروايي سلاطين بوده است.
عمدتاً در بخش كشاورزي و دامپروري فعاليت دارند و آثار كشاورزي بدست آمده در اين منطقه نشانگر فعاليت‌هاي كشاورزي در 1500 سال قبل مي‌باشد، از محصولات عمده كشاورزي مي‌توان برنج، چاي، گندم، فندق، مركبات. گياهان دارويي، فرآورده‌هاي دامي و عسل و ابريشم را نام برد اما قسمت اعظم زمين‌هاي كشاورزي زير كشت چاي است و محصولات چاي املش حدود 32% كل توليد كشور مي‌باشد عرضه محصولات بدست آمده در روز سه شنبه انجام ميشود و سه شنبه بازار املش نمونه كاملي از بازارهاي سنتي گيلان مي‌باشد كه مردم اين منطقه با حضور گسترده رونق خاصي به آن مي‌بخشند، مردم املش روزهاي بازار را گالش بازار مي‌نامند. اين بازار در تمامي طول سال در روزهاي سه شنبه برقرار و اگر اين روز با مناسبت‌هاي مذهبي برخورد كند فقط نيمي از روز درآن به داد وستد مي‌پردازند
نمايي از كشاورزي در شهرستان املش
شهرستان املش از نظر ژئومرفولوژي و ناهمواري ها به سه منطقه جلگه اي, كوه پايه اي و كوهستاني تقسيم شده است. بخش جلگه اي از آبرفت هاي رودهاخانه هاي شلمان رود, كيا رود و رود كهنه گويه به وجود آمده است كه شهر املش بر مخروط افكنه شلمان رود بنا شده است.
پل رود (پله رود يا پلورود) و شلمان‌رود, مهم‌ترين رودخانه‌هاي اين منطقه‌اند. پل رود, بزرگ‌ترين رودخانه شرق گيلان است. اين دو رود از دامنه‌هاي شمالي البرز سرچشمه مي‌گيرند و پس از طي مسيري با شيب زياد به درياي خزر مي‌ريزند.
بخش جلگه اي و كوهپايه اي در گذشته نه چندان دور پوشيده ازجنگل انبوه بود اما امروزه بيشتر درختان قطع گرديده و به باغات چاي تبديل شده است.
بخش كوهستاني در جنوبي ترين قسمت شهرستان واقع شده و پوشيده از مراتع و بلند ترين قله آن ناتشكوه است
مناطق جلگه اي و كوهپايه اي داراي آب و هواي معتدل خزري و مناطق كوهستاني با زمستان هايي سرد و پوشيده از برف و يخبندان و تابستان هايي خنك و دلپذير است. و متوسط بارندگي ساليانه اين شهرستان, بيش از هزار ميلي‌متر است.
پوشش گياهي و جانوري: درختان توسكا، افرا، انار ترش، انجير، ازگيل (كنوس)، فندق، گردو، راش، شرم، بلوط، ممرز، توت، ون و آزاد از رستني هاي مهم اين ناحيه‌اند. همچنين گياهان دارويي از قبيل گل بنفشه و ختمي، گل گاوزبان و كود كوتو در اكثر نقاط املش مي‌رويند.
از جانوران و پرندگان روباه، شغال، گرگ، سمور، خرگوش، تيهو و سا, عقاب و انواع گونه هاي پرندگان جلگه اي و كوهستاني را مي‌توان نام برد.
نام گذاري املش:
نام شهرستان املش دراصل «ام» و «لش» بوده است كه «ام » به معني «رود»و «لش»به معني« راكد» مي باشد. بنابر اين املش؛ يعني رود خانه راكد .
شهرستان املش در سال 76 از شهرستان رودسر منتزع و تبديل به شهرستان شد. اين شهرستان براساس‌سرشماري سال 1375، جمعيت آن 50716 نفر برآورد گرديد دكه 38%شهرنشبن و 62%در روستاهاساكن بودند .
تاريخ شهرستان املش:
بر پايه ي كاوش هاي باستان شناسي, شهرستان املش از نخستين زيست گاه هاي بشري, از جايگاه ويژه اي برخوردار مي باشد.
از يافته هاي باستان شناسي در شهرستان املش
در املش آثار باستاني مهمي همچون كوزه‌هاي زرين و گلي از اشكال حيوانات، مجسمه و سلاح هاي انساني به دست آمده است, كه از جنس برنز، نقره و طلا ساخته شده‌اند. اين اشياي باستاني در جريان حفاري هاي غيرمجاز و يا توسط باستان شناسان از گورستان ها به دست آمده است.
از مقايسه ي اين اشياي با آثار باستاني ساير مناطق مي‌توان زمان آن ها را به اواخر هزاره ي دوم و اوايل هزاره ي نخست ق.م تخمين زد.
اشياي باستاني املش در مقايسه با اشياي باستاني مارليك از لحاظ شيوه و زمينه داراي تفاوت هايي است، اما در استفاده از اشكال حيوانات مشتركند.با نمايش سفالينه‌ها و اشياي فلزي املش به سال 1964م/1343ش در موزه نوشاتل سويس، هنر املش شناخته شد .
املش زماني مركز استقرار مالكان و روساي خاندان صوفي بود. خان هاي صوفي املش به تحريك دولتيارخان، پسر خليل سلطان، در عهد صفويان سر به شورش برداشتند، ولي به زودي توسط شاه عباس اول سركوب شدند. سپس پادشاه صفوي گروهي از آنان را به قندهار و گروهي ديگر را زير نظر ولي‌سلطان صوفي به رانكوه كوچاند.
ايل صوفي تا پايان اقتدار صفويان اعتبار و منزلت خاصي داشت، به طوري كه بر كل نواحي شرق گيلان (ديلمان و رانكوه) فرمان مي‌راند، اما پس از به قدرت رسيدن نادرشاه افشار قدرت و نفوذ خود را از دست داد. نادر كه از حضور كردهاي مهاجر ساكن در املش و مناطق ديگر رانكوه ناراضي بود، گروههاي تازه‌اي از كردهاي گروس و اطراف كرمانشاهان را براي تضعيف صوفي ها به كلاردشت و كجور كوچاند. با به قدرت رسيدن آقا محمدخان قاجار مجدداً گروه ديگري از كردهاي خواجوند و لرهاي نقاط سردبند و سيلاخور براي تضعيف قدرت صوفيها به اين منطقه كوچانده شدند.
به گفته ي ادموندز، جهانگرد بريتانيايي كه در اواخر دورة قاجار به املش سفر كرده است، شمار خانه‌هاي اين دهكده 100 باب بوده است كه 200 خانوار از خاندان صوفي در آنها زندگي مي‌كرده‌اند. او املش را به لحاظ برخورداري از مناظر طبيعي و مسكوني زيبا با مناظر طبيعي بريتانيا مقايسه مي‌كند.
اقتصاد شهرستان املش: اقتصاد اين منطقه بر پايه كشاورزي و دامداري استوار است. ازمحصولات مهم كشاورزي مي توان چاي ،برنج و گندم را نام برد. ساكنين مناطق جلگه به پرورش گاو، طيور و كرم ابريشم مشغولند و درمناطق كوهپايه اي و كوهستاني به پرورش زنبور عسل مي پردازند.
ضمناً, سه شنبه بازار املش نمونه قابل توجهي از بازارهاي هفتگي سنتي در گيلان است . كه نقش به سزايي در رونق اقتصادي اين شهرستان دارد . شهرستان املش داراي معادني نظير :معدن ميكاي سياه و دولوميت مي باشد.
منبع:
http://www.ycmoc.com
http://peykeamlash.persiangig.com
http://www.aftabir.com
گردآورنده:
مهناز آزادی اردکانی | 
