شهرستان دليجان

بنا به نوشته هاي تاريخي، ‌دليجان پيشين شهري بسيار بزرگ با چهار دورازه در چهار طرف بودكه به دروازه هاي قليان ،  آتشكده، شاه ولي و كاه گندم معروف بودند. گستردگي شهر قديمي دليجان را تا نزديكي خورهه ذكر كرده اند.

مجموعه نشانه ها و آثار پيدا شده تاريخي نشان مي‌دهد كه دليجان شهربزرگي بوده است. از جمله آثار پيدا شده مي توان به سفالها ، خمره ها و آجرهاي بسيار زيبا در جنوب دليجان، اشاره كرد. دليجان در سال 1358 به شهرستان تبديل شد.

 مراكز ديدني

• قلعه برج خشتی
• کاروانسرای دودهك
• کاروانسرای‌ شاه‌عباسی
• آتشگاه نخلک
• غار نخجير
• ناحيه دليجان خمين
• منطقه‌حفاظت‌شده‌موته
• درياچه سد پانزده خرداد

• شهر نراق کجاست؟

عکس: http://www.delijan.ir

صنايع و معادن

صنايع ماشينی شهرستان دليجان عبارتند از كارخانه پودر سازان كه به وسيله اين كارخانه از سنگ‌های مخصوصی پودر تهيه می شود و بر حسب سفارش كارخانه‌هاي چينی سازی، رنگ سازی، كاشی سازی، پودر رنگ ها را در بسته های آلومنيومی عرضه می نمايند. از ديگر کارخانه‌ها می توان‌كارخانه شن و ماسه، كارخانه های سنگ‌بری، ملامين سازی، پارچه بافی، كارخانه گچ ماشينی و تيرچه بلوك، كوره های آجر پزی و كارخانه های موزاييك سازی را نام برد. معدن سراب راونج و معدن شن و ماسه مسير رودخانه شور از معادن فعال شهرستان دليجان است. از معادن غير فعال اين شهرستان می توان معدن سنگ رزبيده واقع در جنوب خاوری آبادی هستيجان و معدن سنگ قرمز تخته كوه واقع در شمال باختری روستای رباط ترك كه در فاصله 19 و 25 كيلومتری جنوب خاوری دليجان را نام برد. معدن خاك نسوز (چينی) واقع در مجاورت روستای مزوش و در فاصله 27 كيلومتری جنوب خاوری شهر دليجان قرار دارد. بازرگانی يكی از مشاغل مردم شهرستان دليجان است. صادرات اين شهرستان را گردو، بادام، فندق، لوبيا سفيد، انگور، آلبالو، گيلاس، تخم مرغ نطفه دار، سيب، هلو، برگه خشك شده زرد آلو، پودر سرب، قالی طرح كاشان، پودر رنگ، مرغ گوشتی، آجر، پارچه های چلوار و متقال، برزنت، گچ، شن، ماسه و جوز قند (نوعی شيرينی محلی) تشکيل می دهند.  

 کشاورزی و دام داری

كشاورزی در شهرستان دليجان بيش تر به صورت آبی و نيمه آبی مكانيزه است که برخی محصولات به صورت غرقابی و برخی ديگر به صورت جوی پشته ای (نشتی) آبياری می شوند. جهت آبياری زمين های زير كشت از قنات، چاه های نيمه ژرف و رودخانه ها استفاده می کنند. از عمده‌ترين فرآورده‌های كشاورزی و باغ‌داری اين‌شهرستان می توان گندم، جو، بنشن، تره بار، گردو، بادام، فندق، سيب، آلبالو، گيلاس، زرد آلو، هلو، انگور را نام برد. دام‌داری سنتی دربيش‌تر روستاهای اين شهرستان معمول بوده و دام های آنان شامل گوسفند، بز و گاو است. دام داری صنعتی شهرستان دليجان مشتمل بر واحدهای گاوداری نيمه صنعتی از گاوهای بومی و دورگ، واحدهای مرغ‌داری صنعتی و گوشتی و مزرعه مرغ مادر است. 

مشخصات جغرافيايي

دليجان يكی از شهرستان های استان مركزی از شمال به قم، از خاور به كاشان، از جنوب به بخش ميمه استان اصفهان و از باختر به محلات محدود می‌شود. مركز شهرستان دليجان از نظر جغرافيايی در50 درجه و 41 دقيقه‌ی درازای خاوری و 33 درجه و 59 دقيقه‌ی پهنای شمالی و ارتفاع 1528 متری از سطح دريا واقع است. از مهم ترين رودهای اين منطقه می توان قم رود، ازنا و شور را نام برد. آب و هوای اين شهرستان خشك است. دليجان در مسير راه‌های مهم ارتباطی كشور به خصوص شهرهای بزرگ مركزی و جنوبی واقع شده و از طريق جاده اصلی و آسفالته به سمت جنوب خاور به درازای 165 كيلومتر به اصفهان مرتبط می شود. شهر قم در 80 كيلومتری شمال خاوری و شهر كاشان در 70 كيلومتری خاور دليجان قرار دارد. هم چنين دليجان به سمت جنوب باختری از طريق جاده، آسفالته به درازای 27 كيلومتر به محلات و 72 كيلومتر به خمين مرتبط می‌شود.  

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

بنا به نوشته های تاريخی، دليجان پيشين شهری بسيار بزرگ با چهار دروازه در چهار طرف بود كه به دروازه های «قليان»، «آتشكده»، «شاه ولی» و «كاه گندم» معروف بوده اند. عده ای معتقدند كه چون دليجان در مسير راه های مهم و ارتباطی كشور به ويژه شهرهای بزرگ مركزی و جنوبی قرار دارد از گذشته های دور تاكنون دارای اهميت و قابل توجه بوده و يكی از توقفگاه های اصلی و مهم به شمار می رفته است. پيش از پيدايش وسيله نقليه موتوری بيش تر از چهارپايان و درشكه استفاده می کردند و چون در آن زمان به درشکه دليجان گفته می شد از اين رو اين محل «دليجان» نام گذاری گرديد. گروهی ديگر بر اين باورند كه دليجان قبل از تسلط اعراب بر ايران شهری آباد به نام «دليرگان» بوده است. بعد از تسلط اعراب بر ايرانيان حرف گاف (گ) در زبان عرب (ج) تلفظ شده و نام آن از «دليرگان» به «دليرجان» تغيير يافته است. بر اثر كثرت استعمال حرف (ر) به مرور حذف و به دليجان تبديل شده است. گستردگی شهر قديمی دليجان را تا نزديكی خورهه ذكر كرده اند. مجموعه نشانه ها و آثار پيدا شده تاريخی مانند سفال ها، خمره ها و آجرهای بسيار زيبا نشان می دهد كه دليجان شهری بزرگ بوده است. دليجان علی رغم ويرانی های ناشی از جنگ ها و بلايای طبيعی، به دليل موقعيت ارتباطی و جغراقيايی به تدريج توسعه يافته و در سال 1358 به شهرستان تبديل شده است.