شهرستان محلات

محلات يكي از نقاط قديمي كشور است كه گويا از چهارمحله يا روستا همچون پيل پايان، ريوكان، زنجيردان،  و گوشه تشكيل شده است، به همين جهت نيز در اسناد بسيار قديمي و كهن نامي از محلات آورده نشده است، ولي از نامهايي مانند انابار و سايرالبلوك سخن به ميان آمده كه منظور همين منطقه يا شهر محلات است.

عکس: http://www.mahallat.co.uk

محلات را از آن جهت سايرالبلوك گفته اند كه برحسب نقشه آن زمان از بلوكات قم و كاشان نبوده است.به هرحال همان طوركه ازنام شهر پيداست محلات جمع محله است كه منظور همان روستاهاي مورد نظر مي باشد. در زمان صفويه مبادلات تجاري شهرستان محلات عمدتاُ با اصفهان بود و در اين دوره آلو، قالي، خوان و خوانچه نقاشي از محلات به اصفهان حمل و در كاروانسراها مبادله مي‌شده است.

عکس: http://www.mahallat.co.uk

فتحعلي شاه محلات و سايرالبلوكات را در عوض مواجب دختر خود كه همسر آقاخان محلاتي بود به ايشان واگذار كرده بود. اين شهر در زمان قاجاريه پايگاه فرقه اسماعيليه بود و هنوز هم برخي از اهالي و روستاهاي جنوبي منطقه به اين كيش گرايش دارند. در زمان حكومت رضا شاه در سال1316 هجري شمسي در تقسيمات جديد ايران تغييرات صورت گرفت و ناحيه قم كه محلات نيز يكي از بخشهاي آن بود به شهرستان جداگانه تبديل شد.

 مراكز ديدني

• سدساساني نيمو
• مجسمه عمرو يا عمره
• ستون خورهه
• قلعه جمشيدي
• قلعه ‌آقاخاني محلاتي
• قلعه خسرواني
• كاروانسراي دودهك
• کاروانسراي جون آباد
• پل دودهك
• پل باقرآباد
• خورهه
• معبد سلوكي خورهه
• آتشكده آتشكوه
• آتشکده ميل ميلونه
• آتشکده نيمور
• يخچال نيمور

عکس: http://commondatastorage.googleapis.com

جاذبه‌هاي طبيعي

• چشمه آبگرم محلات
• چشمه شفا
• چشمه سليماني
• چشمه حكيم
• رودخانه قم رود
• سرچشمه محلات
• غارآزادخان
• غار شاه بلبل
• غارسوراخ گاو
• غاريكه چاه
• ناحيه محلات
• روستاي نيمور
• جنگل سرچشمه

اماكن مذهبي

• مسجد جامع محلات
• مسجدجامع نيمور
• امامزاده يحي
• امامزاده موسي
• امامزاده اسماعيل
• امامزاده خورهه

صنايع و معادن

صنايع ماشينی اين شهرستان مشتمل بر كارخانه های سنگبری، كارخانه گچ و كارخانه توليد نمك ‌می باشد. شهرستان محلات از لحاظ داشتن معادن سنگ های الوان ساختمانی و به خصوص سنگ های تراورتن يكی از غنی ترين شهرستان های ايران به شمار می رود. معادن سنگ تراورتن فعال در اين شهرستان آتشكو، تخت مهدی، عباس آباد، حاجی آباد، دره نجاری، علی آباد، آبگرم بوده ‌و معدن خاك آبگرم واقع در شمال خاوری محلات كه بهره برداری از خاك آن جهت كاشی سازی نيلو در اصفهان می باشد. معدن سرب واقع در سياه رود 9 كيلومتری باختر محلات نيز وجود دارد.

عکس: http://www.mahallat.co.uk

انواع گل های زينتی و گلدانی، انواع سنگ ساختمانی‌ به خصوص سنگ تراورتن، گندم، جو، تره بار، بنشن، مرغ گوشتی، انواع قالی و قاليچه های نخ فرنگ، ژاكت، گيوه و جوراب اقلام صادراتی محلات را تشکيل می دهند و واردات اين شهرستان سنگ گچ خام و نمك می باشد كه از شهرستان قم به محلات وارد شده و توسط كارخانه های گچبری و توليد نمك اين شهرستان آماده بهره برداری و صادر می گردد.  

کشاورزی و دام داری

كشاورزی در اين شهرستان بيش‌تر به صورت آبی و نيمه مكانيزه يوده و جهت آبياری زمين های تحت كشت از چشمه سارها (به خصوص چشمه محلات)، كاريزها، چاه های نيمه ژرف، و رودخانه استفاده می‌شود.طريقه آبياری به صورت نشتی و غرقابی است. ازعمده ترين فرآورده های كشاورزی و باغ‌داری محلات می توان گندم، جو، انواع گل‌های زينتی و گلدانی، تره بار، بنشن، كاهو، به و سيب درختی را نام برد. پس از كشاورزی دام داری و دام پروری از مشاغل مهم اهالی محسوب می‌شود. انواع دام و فرآورده های دامی و لبنی و طيور از جمله ديگر توليدات اين شهرستان به شمار مي‌آيند.  

مشخصات جغرافيايي

محلات يكی از شهرستان های استان مركزی از شمال به شهرستان قم، از شمال باختری به شهرستان تفرش، از باختر به شهرستان های اراك و خمين، ‌از خاور به شهرستان دليجان، از جنوب به شهرستان گلپايگان و از جنوب خاوری به بخش ميمه اصفهان محدود می‌شود. مركز شهرستان محلات از نظر جغرافيايی در 50 درجه و 27 دقيقه درازای خاوری و 33 درجه و 54 دقيقه ی پهنای شمالی و ارتفاع 1750 متری از سطح دريا واقع شده است. شهرستان محلات دارای يك بخش مركزی است. آب و هوای اين منطقه معتدل و خشك بوده و قمرود مهم ترين رودخانه آن است. اين شهرستان از طريق جاده آسفالته به درازای 27 كيلومتر در جنوب باختری شهر دليجان (جاده اصفهان – قم ) واقع گرديده است. از سمت جنوب باختری از طريق جاده آسفالته به مسافت 45 كيلومتر به خمين و 75 كيلومتر به گلپايگان مرتبط می شود.  

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

محلات از نقاط قديمی كشور است كه گويا از چهار محله و يا روستا همچون «پيل پايان»، «‌ريوكان»، «زنجيردان» و «گوشه» تشكيل شده و به همين جهت نيز در اسناد بسيار قديمی و كهن نامی از آن آورده نشده است، اما از نام هايی مانند «انابار» و «سايرالبلوك» سخن به ميان آمده كه منظور همين منطقه يا شهر محلات است. محلات را از آن جهت «سايرالبلوك» گفته‌اند كه بر حسب نقشه آن زمان از بلوكات قم و كاشان نبوده است. به هر حال، همان طور كه از نام شهر پيداست محلات جمع محله است كه منظور همان روستاهای مورد نظر می باشد. زمان اين نام گذاری معلوم نيست، اما به گفته مطلعين محلی اين نام در زمان حمله افاغنه (آزادخان) مورد استفاده قرار گرفته است. در زمان صفويه مبادلات تجاری شهرستان محلات عمدتا با اصفهان بود و در اين دوره آلو، ‌قالی، خوان و خوانچه نقاشی از محلات به اصفهان حمل و در كاروانسراها مبادله می شده است. فتحعلی شاه محلات و سايرالبلوك را در عوض مواجب دختر خود كه همسر آقاخان محلاتی بود به تيول ابدی داده بود. در زمان قاجاريه که ميرزا محمدخان از طرف ظل السلطان به عنوان نايب الحكومه محلات تعيين شده بود اين شهر پايگاه فرقه اسماعيليه محسوب می شد و هنور هم برخی از اهالی و روستاهای جنوبی منطقه به اين كيش گرايش دارند. در همان سال كه حكومت زير نظر ظل السلطان بود (1309 هـ . ق ) ناصرالدين شاه سفر طولانی مدتی به نواحی مركزی و جنوبی ايران انجام داد و برای بار دوم به محلات آمد و به مدت پنج روز در اين شهر اقامت كرد. در اين دوره گلپايگان، خوانسار، محلات و كمره (خمين) يكی از ولاياتی را تشكيل می دادند كه مركز آن گلپايگان بود. در زمان رضاشاه (1316 هـ . ش) در تقسيمات جديد ايران تغييرات صورت گرفت و ناحيه قم كه محلات نيز يكی از بخش های آن بود به شهرستان جداگانه ای تبديل شد. در محدوده كنونی اين شهرستان روستای خورهه و شهر نیم ور سابقه ای بسيار طولانی تر از شهر محلات دارند.