شهر بافق
رودخانه شـور
شهر بافق در دوران پیش از اسلام نیز وجود داشته و جزو قلمرو هخامنشیان، اشكانیان و ساسانیان بوده است. در روزگار ساسانیان منطقه یزد، از جمله شهر بافق رو به آبادی نهاد و از جایگاه ویژه ای برخوردار گردید. بافق در روزگار عثمان بن عفان به دست مسلمانان گشوده شد.
این شهر دارای دو محله اصلی لرد(به معناي بزرگ) و قلعه می‌باشد. به دلیل آب و هوای گرم منطقه می‌توان خرماوپسته را مهمترین محصولات کشاورزی این شهر دانست.
مکان های دیدنی و تاریخی::
صنايع و معادن
از معادن بافق می توان معدن آهن چغارت، در 14 كيلومتری شمال خاوری شهر بافق، معدن آهن چادرملو، معدن آهن سه چاهون، معدن ناريگان و معدن سرب و روی كوشك در شمال خاوری شهر بافق و معادن زير زمينی مس، سرب، روی و زغال سنگ را نام برد.
آب نمای بلوار آهن
کشاورزی و دام داری
جايگاه جغرافيايی اين ناحيه سبب شده كه هميشه دست‌خوش كم آبی باشد. شوره زارها نه تنها با خاك های شور و قليايی خود، عامل ركورد كار كشاورزی می شوند، بلكه كاهش بازدهی فرآورده های كشاورزی را به دنبال دارند. با وجود اين شغل بيش تر مردم بافق كشاورزی بوده است. از مهم ترين فرآورده های كشاورزی اين شهرستان می توان گندم، جو، پنبه، روناس، نارنج، پسته و خرما را نام برد که هرساله مقداری از اين فراورده ها به نقاط ديگر صادر می‌شود. نخلستان های بافق بيش از 400 هزار اصله درخت خرما دارند، كه در شكوفايی اقتصاد آن تأثير زيادی داشته اند.
مشخصات جغرافيايي
شهرستان بافق در جنوب خاوری استان يزد و در كنار راه آهن تهران – كرمان قرار دارد. اين شهرستان از شمال به شهرستان اردكان، از باختر به شهرستان های يزد و مهريز، از جنوب به استان كرمان و كوير لوت و از خاور به كوير لوت محدود می گردد. آب و هوای شهر بافق، در تابستان ها گرم، اما در زمستان ها ملايم تر از ديگر نواحی استان يزد است. ريزش باران بيش تر در زمستان و بهار روی می دهد. در بخش باختر و جنوب خاوری بافق تپه های ريگ روان وجود دارد، كه بلندی آن ها از چند متر تجاوز نمی كند. بزرگ‌ترين نمك زار استان يزد، يعنی كوير درانجير و در شمال باختری اين شهرستان، در اثر شوراب های رود شور به وجود آمده است. مراتع شهرستان بافق از گونه فقير است و بالا بودن تبخير و نامناسب بودن ميزان بارندگی سبب شده است، كه مراتع خوب نيز دوام چندانی نداشته باشند. مراتع لرد شيطور جزو بهترين مراتع استان يزد می باشند. طبق سرشماری سال 1375جمعيت شهرستان بافق 41835 نفر شامل 9027 خانوار بوده است، كه از اين شمار 20738 نفر مرد و 21097 نفر زن بوده اند. مردم بافق سخت كوش، متدين، ميهمان نواز، پاك انديش، آزاده و وطن دوست هستند. بافقی ها ايرانی الاصل و آريايی نژادند و به زبان فارسی و لهجه شيرين محلی سخن می گويند. همه مسلمان و پيرو مذهب شيعه جعفری می باشند. فاصله هوايی بافق تا تهران 599 كيلومتر و فاصله زمينی آن تا يزد 117، تا چغارت 7، تا زرند 157، تا تهران 794، تا اردكان 17 كيلومتراست. با گشايش راه آهن بافق – بندرعباس و انجام طرح راه آهن بافق- مشهد، اين شهر از جايگاه اقتصادی ويژه ای برخوردار شده و رونق تازه ای يافته است.
بافق از شهرهای پيشين و تاريخی استان يزد به دليل جايگاه طبيعی، جغرافيايی و ارتباطی خود در دوران های گوناگون مورد توجه بوده و بارها مورد چپاول سركشان و كشورگشايان قرار گرفته است. اين شهرستان پيش از اسلام جزو قلمرو هخامنشيان، اشكانيان و ساسانيان بوده است. در روزگار ساسانيان منطقه يزد، از جمله شهر بافق رو به آبادانی نهاد و از جايگاه ويژه ای برخوردار شد. بافق، در روزگار عثمان بن عفان به دست مسلمانان گشوده شد و در نيمه دوم سده سوم هـ. ق، يعقوب ليث صفاری بر اين منطقه دست يافت. در روزگار ديلميان، فخر الدوله ديلمی و از سال 536 تا 718 هـ . ق اتابكان يزد بر اين ناحيه حكومت كردند و نماينده ای به بافق فرستادند. در زمان آل مظفر، صفويان و حاكمان دوره تيموری، شهر بافق گسترش يافته و آباد شد. در حمله افغان ها به ايران، به مردم منطقه يزد، از جمله شهر بافق خسارت وارد شد و اين شهر، به قلمرو محمود و اشرف افغان درآمد. در دوره نادرشاه افشار و جانشينان او، شهر بافق تابع ايالت يزد بود و محمد تقی خان و بازماندگانش بر اين ناحيه حكمرانی داشتند.
كویر در انجیـر :
این كویر 1500 كیلومتر مربع از مساحت دشت بافق را در برگرفته است كه منطقه ای به شدت كویری و دارای املاح نمك بسیار زیاد همراه با منابع آب در نزدیك سطح زمین است . سرزمینهای لخت و فاقد پوشش گیاهی، تپه ها و كوههای در هم ریخته و شدیداً در حال فرسایش، زمینهای شور كویری، تپه های ماسه بادی چهره این منطقه را تشكیل می دهد . شهر بافق در تهدید دائمی شنهای روان شرق كویر در انجیر است . كویر مزبور در انتهای رودخانه شور بهاباد ، رود شور بافق ، رفسنجان می باشد كه قسمت مركزی آن در جهت شمالی ـ جنوبی را آب بسیار شور فرا گرفته كه غیرقابل استفاده است كه اطراف آن را زمینهای باتلاقی احاطه نموده كه ورود به قسمت مركزی را غیرممكن ساخته و بعد از این قسمت، زمینهایی است كه سطح آب زیرزمینی تقریباً در عمق 15 تا 20 سانتی می باشد . و در اطراف بر عمق سطح آب زیرزمینی افزوده می شود محدوده این كویر از شمال غربی به كویر ساغند و زرین و از جنوب به بافق محدود است . با توجه به وجود آبهای زیرزمینی شور نزدیك به سطح زمین در این منطقه امكان مهار شنهای روان با ایجاد پوشش گیاهی مقاوم شور (شورسفید) به آسانی عملی است .
روستای شیطور
این روستا در 85 کیلومتری جنوب شرقی بافق واقع شده و براساس لغت نامه دهخدا شیطور به معنی وجود چیزی در پای کوه و دهی است از بخش بافق یزد دارای 275 سکنه که شغل بیشتر مردم آن کشاورزی و دامداری و صنایع دستی آن کرباس بافی می باشد
یکی از روستاهای آباد و قدیمی بافق که وجود قلعه و برج وباروری باقی مانده حکایت از قدمت وتاریخی بودن آن می باشد به طوریکه کمتر روستایی در منطقه دارای قلعه می باشد این روستا در منتهی الیه دشت شیطور که یکی از غنی ترین مراتع دشت های استان یزد می باشد و در مجاور کوه هایی که پوشیده از درختان ارس و بنه و بادام کوهی و رویشگاه انواع گیاهان دارویی چون زیره سیاه آویشن و... واقع شده است طبیعت زیبا و آب وهوای نسبتا معتدل این منطقه و رویش قارچ خوراکی و گیاه وشاء (اشترک) و انواع دیگر پوشش گیاهی متنوع پیرامون آن باعث گردیده که این روستا از شهرتی خاص برخوردار گردد به طوریکه از گذشته های دور مراتع دشت (لرد)آن هموراه مورد چشم داشت دامداران و عشایر استان های همجوار قرارداشته است امروزه وجود چاه های کشاورزی طلوع صفائیه فخر آباد شیطور را به قطب کشاورزی منطقه تبدیل کرده است هم اکنون این روستا در کنار جاده بافق به کرمان قرار گرفته و با الحاق تعدادی از روستاهای استان کرمان و تشکیل دهستان سبزدشت بیشتر شیطور با نام سبز دشت شناخته می شود محصولات کشاورزی از قبیل گندم پسته زعفران روناس زیره سبز و فراورده های دامی همچون روغن وکشک این روستا از شهرت بسزایی برخوردار است وجود مرکز تلفن خودکار پست بانک مدارس راهنمایی ودبستان دفتر امور آب رسانی خانه بهداشت خانه عالم ایستگاه هوا شناسی ترمینال پسته دفتر تعاونی مسافر بری نانوایی آسیاب موزه مردم شناسی از امکاناتی است که به برکت انقلاب اسلامی باعث آبادانی و رفاه مردم شده است بنای یادمان شهید حسینی با معنویت و شکوه خود جلوه خاصی به روستا بخشیده است زبان مردم فارسی که تلفیقی از لهجه های شیرازی کرمانی و اصفهانی است بیشتر ساکنان روستا را سادات تشکیل می دهند که نزد مردم منطقه از احترام خاصی برخوردارند با توجه به گرمای هوا در شهر بافق و برخورداری این روستا از آب و هوای معتدل و طبیعت زیبا و بکر به خصوص در فصل بهار و تابستان کانون توجه مسافران و گردشگران زیادی قرار می گیرد. ( غلامرضا عبداللهی شیطوری )
منابع:
http://www.jjtvn.ir
http://fa.wikipedia.org
http://bfblog.mihanblog.com
http://sheytor2020.blogfa.com
http://www.havairan.com
گردآورنده:
یوسف ملک میرزایی | 
