شهر میبد

اين شهر در شمال غربی یزد و در حاشیه جاده تهران – بندرعباس قرار دارد. مساحت این شهر در حدود 845 كیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا نزدیك به 1220 متر است. بر‌اساس افسانه ها، میبد در روزگار كیومرث بنیان نهاده شده است.

 میبد یكی از نمونه های نادر شهرهای باستانی ایران به شمار می رود و هنوز بسیاری از پدیده ها و عناصر شهرهای قدیم مانند راه، بناها و تشكیلات وابسته به آن، كهن دژ، شارستان، بیرونه ها را می‌توان در آن تشخیص داد. قدیمی ترین سند هویت تاریخی و آغاز شهرسازی در سرزمین یزد «نارین قلعه» میبد است. 

از اماكن تاریخی و دینی شهر:

• مسجد جامع
• عمارت نارین قلعه 
• رباط شاه عباسی
• برج كبوتر خان
• آتشكده حسن آباد
• مزرعه كلانتر
• آب انبار کلار
• چاپارخانه
• مسجد جامع بفروييه 
• سامانه کاروانی میبد
• یخچال خشتی میبد
• برج و بارو و دروازه شارستان

کاشی و سرامیک ، صنايع ماشينی ميبد ملامين سازی، ريسندگی، نخ تابی و پنبه پاك كنی است. از معادن اين شهرستان می‌توان معدن های سنگ گچ، سرب، روی و ماسه سنگ را نام برد. 

کشاورزی و دام داری

از ديرباز کشاورزی ميبد رونق داشته و جزو كارهای مهم اين منطقه به شمار می رفته است و بخش بزرگی اززمين های پيرامون شهر در محله ها به كشت يا به باغ انار اختصاص دارند. در زمين های خارج از محدوده شهری نيز كشت گندم، صيفی، يونجه، پسته، پنبه و ديگر فرآورده های كشاورزی رواج دارد. مهم ترين نقاط دام‌پروری ميبد، آبادی های كوه‌پايه ای باختر و روستای حسن آباد است. هم‌چنين شماری مرغ‌داری در ميبد وجود دارد كه علاوه بر تأمين نياز ناحيه، به ديگر نقاط نيز مرغ صادر می کنند. 

 مشخصات جغرافيايي

شهرستان ميبد، در شمال شهرستان يزد قرار داشته و از سوی شمال و خاور به شهرستان اردكان، از جنوب و باختر به شهرستان يزد محدود می شود. بلندی مركز اين شهرستان از سطح دريا 1234 متر است. آب و هوای ميبد گرم و خشك است، ولی در دامنه كوه های باختری گرما كاهش يافته و بر بارندگی افزوده می شود. ميانگين باران، ساليانه در حدود 62 ميلی متر است. شهر ميبد، مركز شهرستان ميبد استان يزد، با پهنه ای حدود 1810 هكتار، در شمال باختری شهر يزد، در كناره كوير مركزی ايران، از نظر جغرافيايی در 53 درجه و 29 دقيقه ی درازای خاوری و 32 درجه و 13 دقيقه ی پهنای شمالی نسبت به نيم روز گرينويچ قرار دارد. اين شهر از سوی شمال به اردكان، از باختر به حسن آباد، از خاور به جاده سنتو، و آبادی بارجين و از جنوب به روستای ركن آباد محدود مي شود. سرشماری سال 1375جمعيت شهرستان ميبد 59141 نفر شامل 31121 نفر مرد و 28020 نفر زن بوده است. مردم اين شهرستان مسلمان شيعه هستند و به زبان فارسی و لهجه شيرين يزدی سخن می گويند. زرتشتی های ساکن در اين منطقه به زبان ويژه خود سخن می گويند. مردم ميبد سخت كوش، سخن سنج، متدين و مقاوم اند و به آداب و رسوم باستانی خود پای بند هستند.  

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

ميبد، در روزگار پادشاهی قباد، پادشاه ساسانی ساخته شده و دليل آن را چنين روايت كرده اند. يكی از فرزندان شاه به نام موبد بيمار شد و پزشكان هوای اين منطقه را برای او بهبودی بخش دانستند، از اين رو با ايجاد اين شهر و بنای قلعه ای، آن را «موبدگر» خواندند که به مرور زمان «گرد» از بين رفته و «موبد» را «ميبد» ناميدند. نام ميبد (ميبذ) كه از واژگان فارسی ميانه است خود، نشان از دوران ساسانی دارد. در آثار تاريخی و جغرافيايی سده‌های نخستين پيش از اسلام، بارها از اين نام ياد شده است. اما با توجه به پيشينه دراز شهر ميبد، گمان می رود اين نام دگرگون شده نام پيشين و يا نام تازه ای از دوران ساسانی باشد. با اين حال بايد خاطر نشان ساخت ميبد را که در آثار تاريخی وجغرافيايی، از سرهنگان يزدگرد دانسته‌اند، همان «مهبود» از سپهبدان نام‌دار زمان قباد و انوشيروان است. بنياد نخستين ميبد از دوران های كهن تاريخ ايران است، اما در زمان ساسانيان، كه يكی از دوره های بنيان گذاری و گسترش شهرها در ايران به شمار می‌رود، محدوده كهن شهر ميبد نيز گسترش يافت. بعضی از منابع تاريخی و جغرافيايی كه به معرفی شهر پيشين ميبد پرداخته‌اند، بارزترين مشخصه شهرسازی پيشين ميبد را كهن‌سالی شهر، دژ استوار «نارين قلعه» و تأسيسات دفاعی آن دانسته‌اند. سكه های بازمانده از روزگار پوراندخت ساسانی، كه در ميبد ضرب می‌شده، بيان گر اهميت سياسی و جايگاه ويژه اين شهر باستانی است. ميبد، در روزگار مغول شهری آباد و پرجمعيت بوده و اهميت شهر ميبد و قلعه آن به شاهان آل مظفر مربوط است. محمدبن مظفر در سال 737 هـ . ق با به دست آوردن گنجی كه در يزد بود، به ميبد آمد و قلعه دالان (نارين قلعه) را بازسازی و دور آن را خندق ايجاد كرد.

منابع:

http://www.irandeserts.com 

http://www.fardanews.com

گردآورنده: 

مهناز آزادی اردکانی